Xalq artisti: "Mənə deyən gərək, ay eşşş..."

“Qoşa həyat” layihəsində

Onunla söhbət etmək istəyimin kökündə özünəməxsusluğu dayanırdı. Teatrda, televiziya tamaşalarında oynadığı rollar əsl sənətkar fədailiyinin göstəricisidir desək, yanılmarıq. Eşitdiyimə görə, həyatda da öz orijinallığı ilə seçilir. Elə bu səmimi reallıqları nəzərə alaraq, “Qoşa həyat” adlı yeni layihəmizin suallarını cavablandırır Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyoru, xalq artisti Ağaxan Salmanlı.

- Ağaxan müəllim, necəsiz?

- Təşəkkür edirəm. Halımı xəbər alırsan, bəlkə sağlamlığımdan narahatsan? Yaşım artıq 74-ə meyillidir. Problem yoxdur, dizlərimdə cüzi nəsə var, o da bu yaş üçün heç nə deməkdir.

- Uzun müddətdir teatrdasınız. Özünüzü harada daha yaxşı hiss edirsiz: səhnədə, yoxsa tamaşaçıların arasında?

- Teatr bir xəlitədir. Bir çox komponentləri özündə ehtiva edir, o cümlədən tamaşaçıları da... Burada aktyoru tamaşaçısız, geyimsiz, qrimsiz, səhnəni aktyorsuz, işıqsız, musiqisiz, rejissorsuz, rejissoru dramaturqsuz, rəssamsız, aktyorsuz, tamaşanı isə tamaşaçısız heç cür təsəvvür etmək mümkün deyil. Bu birgə yaradıcılıq teatr deməkdir. Bu birliyə nail olanda özümü əla hiss edirəm.

Aktyor rola hamilə qalır

- Bəs evdə necə, teatrla bağlı hər hansı fikir, düşüncə sizi rahatsız etmir ki!

- Belə deyirlər, həm də təcrübəm təsdiqləyir ki, aktyor rola hamilə qalır. Əgər sevdiyi roldursa, dünyaya sevimli uşaq gətirir. Yox, əgər özünü zorlayıb, istəmədən, iş borcu kimi onu araya gətirirsə və yaradıcı prosesdə rola qarşı sevgi oyanmırsa, təbii ki, bəzi çatışmazlıqlar olur. Lakin aktyor obrazını tamaşaçıya təqdim edənə qədər hər yerdə onunla birgə gəzir.

- Müxtəlif rollarda oynamısınız. Səhv etmirəmsə, Ofeliya xanımla tərəf müqabili olub, "Mani-mani feliçita” oxuyub tamaşaçı rəğbəti qazanmısınız. Evdə xanımınız səhnədəki isti münasibətlərə görə sizi qısqanmayıb?

- Qısqanclıq bizim evdə arxaik bir məsələdir. Bizdə əsası olmayan yersiz ittihamlara gerilik, ağılsızlıq kimi baxılıb.

"Mənə deyən gərək, ay, eşşş....məbığ"

- Bəzən hər hansı tipaja görə aktyorun sözləri dillər əzbəri olur. Aktyor improvizələr edib rola rəngarənglik gətirir. Sizdə necə, belə hallar olubmu?

- Zaman-zaman olub... Teatr canlı sənətdir, qlobus fırlandıqca, deyilənlər unudulur, yeniləri gündəmə gəlir. Bu improvizələrim, təhkiyə kəlamlarım olub - "Fundamentin olsun, al…", "Mənə deyən gərək, ay, eşşş....məbığ", "Ə, bu millət deyəndi də!", "Mne eto nado?!", "Mani-mani feliçita".

Burnu xortumlu, gözləri siçana bənzər

- Ağaxan müəllim, bəs hər hansı bir rolunuza görə sizi qınayan olubmu?

- Qınamaq məsələsi belədir; yaradıcılıqda hərənin öz yanaşması, öz görümü var. Bir hadisə birinə ibrətamiz , o birisinə ədəbsiz, bir başqasına gülməli gələ bilər. Əsas qınaqlar arabir olanda da, mütləq fikirləşib düzgün nəticə çıxarmağı bacarmaq zəruridir. Yoxsa obraz əcaib bir şeyə oxşayar – burnu xortumlu, bədəni timsah, ayaqları at, gözləri siçana bənzəyən mutant bir varlıq.

“Mne eto nado?!"

- Uşaqlarınız heç sizə görə sıxılıbmı? Məsələn, “gərək bu rolu oynamayaydınız, bizə sinif yoldaşlarımız lağ edir” və sair…

- Sıxıntı verən elə bir rolum olmayıb, lakin bir məqam var o da bəzən düzgün başa düşülmür. Məsələn, "Ordan-burdan" televiziya tamaşası - tamaşaçılar bəzən onu birmənalı qarşılamırlar. Onu da deyim, sənətdə sözaltı mənalar bolluğu yarananda daha ləzzətli olur. Oynadığım Doktor Bayram qapının deşiyindən baxıb görür ki, Dumaya deputat seçilmək arzusunda olan neftxudanın bir arvadı burada, o birisi də beş uşaqla dəhlizdə durub. Bu iki faktın ağanın gələcək karyerasına vuracağı zərər göz qabağındadır, dözməyib deyir: “Bir arvadın orada, bu birisi dəhlizdə, mən də burada, mne eto nado?!" Təbii ki, Doktor Bayram həm də öz karyerasını düşünərək deyir bunu. Bəzən bunun başqa yozumunu tapanlar da olur.

- Ümumiyyətlə, səhnədən kənar hansı işlə məşğul ola bilərdiniz?

- Çox işlə. Gənclik vaxtlarımda mühasib işləmişəm. Fars və ərəb tərkibli sözlərin mənasını lüğətsiz çevirmək bacarığım var. Evdə xarratlıqdan tutmuş, çilingərlik, dərzilik, tikinti, rəngsazlıq və sairə işlərin öhdəsindən məharətlə gəlirəm. Belə, necədü?!

- Heç evdə, ailədə aktyorluğunuz işə yarayıbmı?

- Yox. Səhnədən kənar səhnəm olmayıb, yoxdur, bacarmaram da.

- Fəxri adlar məsələsi.... Bu sizi qıcıqlandırmır ki?

- Hər dövrün öz tələbləri var. Bu günün tələbləri keçmişdəki kimi deyil. Ona görə də heç təəccüblənməyə dəyməz. Ancaq ola bilər ki, heç yerdə tanınmayan gənc bir aktyor sabah elə bir möhtəşəm uğura imza atsın ki: Milli Qəhrəmanlarımızdan birinin rolunu yaratsın, Mehdi Hüseynzadə səviyyədə, yaxud ondan da artıq , məsələn, Mübariz İbrahimovun obrazını yaratsın, ümumxalq sevgisini bir anda qazanıb xalq artisti adına layiq görülsün. Buna yalnız alqış düşür, nə paxıllıq?!

İctimai həyatım bir başqa, şəxsi həyatım isə...

- Gəncliyə qayğınız hiss olunur, bəs bugünkü gənclik sizi qane edirmi? Davranışları, böyük-kiçik yeri bilmərləri və sair...

- Çox vaxt qane etmir. İstedadı təbiət verir, o, Allahdan gələn paydır. Gənc isə savadlı, intizamlı, zəhmətsevər olmalıdır. Çox vaxt istedad tənbəllik üzündən məhv olub batır, heç yana çıxmır.

- Ağaxan müəllim, 74 yaşın həndəvərindəsiniz, Həyat, ailə təcrübəniz yetərincədir. Özünüzü yaxşı ata kimi görürsünüz, yoxsa yaxşı baba kimi?

- İctimai həyatım bir başqa, şəxsi həyatım isə tam mənasında ailəmə bağlıdır – iki övladıma, iki övlad qədər dəyərləndirdiyim gəlinlərə, dörd nəvəmə və xanımıma həsr edilib.

Həmin adamı yerində oturdaram

- Bəzən olur ki, hansısa məmur tabeçiliyində olanı yola vermir. Bəs sizin teatrda necə, rəhbərlik aktyora yuxarıdan aşağa baxmır ki? Belə hallarda nəyə heyfsilənirsiniz?

- Mənə heç kəs yuxarıdan aşağı baxa bilməz. O saat həmin adamı yerində oturdaram, dəqiqəsinə söz var. Bir də belə iş ola bilməz, əksəriyyəti öz yetişdirmələrimdir. Gözümün qabağında, qayğımla böyüyənlərdir.

- “Yerində oturdaram” dediniz. Bəs sizcə, yerində olmayan adam çoxdurmu?

- Bəli, çox təəssüf ki, çoxdur... Aldığı ixtisası atıb, ekrana, incəsənətin müxtəlif sahələrinə soxulanlar peşəkar olana qədər xalqın başında dəlləklik edirlər. "Çörəyi çörəkçiyə verərlər". Mənim işlədiyim Gənc Tamaşaçılar Teatrında belə hal yoxdur. Orada yalnız ali məktəb keçmişlərə yol açıqdır.

Kim ondan qaça bilib ki, mən də qaçım

- Bəs siz necə, teatrda layiq olduğunuz yerdəsiniz? Layiq olduğunuz yerlərə qalxmaq üçün maneələrlə qarşılaşmısınız?

- Layiq olduğun yerə qalxmaqçün zəhmət, intizam, savad, Allah vergisi olmalıdır. Mən belə bir yol keçmişəm. Bu yolda çətinlikləri dəf etmək üçün də dediyim keyfiyyətlər gərəkdir.

- Ənənəvi sual: yenidən doğulsaydınız, yenəmi aktyor olardız? Əgər cavabınız “yox” olacaqsa, deyin, niyə?

- Bu sualı hamı sonda verir. Əgər bu taledirsə, kim ondan qaça bilib ki, mən də qaçım?! Bu qədər yaşadım, rollar oynadım... Bunu bacardım mən.
//axar.az/