Dünənki hadisələrdən sonra Rusiyanın “sülhməramlı missiyası” ilə bağlı paradoksal vəziyyət yaranır. Bu, bir yandan göstərir ki, Rusiya sülh yaratmaq və onu təmin etmək iqtidarında deyil - ya bu missiyanı yarıtmaz şəkildə həyata keçirir, ya da ümumiyyətlə keçirə bilmir. Belə olan halda, bu hərbi kontingentin Qarabağdakı mövcudluğunun nəinki nəvbəti beş il də uzadılması, hətta onun 2025-ci ilədək orada qalması belə öz əhəmiyyətini itirir. 

Odur ki, Bakının mövqeyindən baxsaq, hər belə bir insident rus “sülhməramlıları”nın yarıtmazlığını və gərəksizliyini göstərir. Ancaq digər yandan Qarabağda törədilən hər bir növbəti təxribat, silahlı qarşıdurma və insan itkisi tərəflərin “vasitəçi”, “üçüncü tərəf”, “sülhməramlı” və sair olmadan problemi çözməsinin, təhlükəsizliyi təmin etməsinin mümkünsüzlüyü barədə təsəvvür yaratmağa xidmət edir. 

Ermənistan dünəndən başlayaraq bütün dünyaya car çəkir ki, “qoymayın, Azərbaycan bizi məhv etdi”. Bu isə bölgədə “sülhməramlı” kontingentin mövcudluğunu, özü də davamlı mövcudluğunu şərtləndirən bəhanədir. Deməli, Bakıdan fərqli olaraq, İrəvanın mövqeyindən baxanda belə insidentlər rus “sülhməramlılar”ının bölgədəki varlığını daha da zəruri edir...

Ancaq Rusiyanın necə bir sülh yaradan və sülhməramlı olduğu elə 10 noyabr sazişinin mahiyyəti və icra olunması vəziyyətindən də görünür; “Rusiya sülhməramlı kontingentinin erməni silahlı qüvvələrinin çıxarılması ilə paralel şəkildə yerləşdirilməsi” bəndi yerinə yetirilməmiş qalır, “dağlıq Qarabağla Ermənistan arasında əlaqəni təmin edən 5 km enində yeni yolun inşası və rus hərbi kontingentinin oraya köçürülməsi” bəndi də həmçinin. Azərbaycan tərəfi yolun inşasını demək olar, başa çatdırıb. Ancaq nə erməniləri həmin ərazilərdən çıxaran var, nə də rus hərbçiləri Laçın dəhlizindən çəkilənə oxşayır.

Yaxud, olsun “Daxili məcburi köçkünlər və qaçqınların "dağlıq Qarabağın" ərazisinə və ətraf rayonlara BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının Ofisinin nəzarəti altında geri qaytarılması” bəndi. Bu istiqamətdə də heç bir iş görülməyib və əksinə, ruslar və ermənilər məhz Xocalı ərazisində möhkəmlənməkdə, nələrsə inşa etməkdədirlər. Nəhayət, “Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə təminat” bəndi. Yəni, Zəngəzur dəhlizi məsələsi. Heç bir irəliləyiş yoxdur və Ermənistan öhdəliyini yerinə yetirməyə hazırlaşmır.

Qlsası, əksər bəndlər yerinə yetirilməyib, ya da yarımçıq yerinə yetirilib. O da Azərbaycan tərəfinin misli görünməmiş təzyiqləri və inadkarlığı sayəsində. Bəs, hanı Rusiyanın vədləri, öz üzərinə götürdüyü missiya, öhdəlik və sair? Budur, Rusiyanın yaratdığı “sülh” və hazırladığı “bəyannamə”!

Bəli, artıq bütün dünyaya bəllidir ki, Rusiyanın ləpiri olan yerdə nə sülh, nə birgəyaşayış, nə əminamanlıq, nə inkişaf, nə də haqq-ədalət ola bilər. Dünənki kadrlardan göründüyü kimi, erməni qüvvələrinin məhv edilən və sırada olan hərbi texnikası, avtomobilləri, topları və s. demək olar ki, təp-təzədir və hamısı da Rusiya istehsallıdır. Deməli, onların silah təchizatı baxımından problemləri demək olar, yoxdur və bəlkə də bunlar davamlı olaraq təzələnir. Çünki “böyük qardaş” hələ ki, qulaqlarının dibindədir. Ancaq unutmasınlar ki, Azərbaycanın yumruğu da başlarının üzərindədir...

Cəlal (Elxan) Məmmədov

“AzPolitika.info”