Ogru ve hebsxana qanunlarini qarisdirmaq olmaz...

Kriminal alemde böyük nufuza malik olmus, qanuni "oğru"lar..
Ogru ve hebsxana qanunlarini qarisdirmaq olmaz. Ogru qanunlari qanuni ogrular ucun mecburi olan yazilmamis qaydalardir. Onun muddealarinin bir hissesi neinki qanuni ogrualara, hem de kriminal kollektive xas olan sexslere umumiyyetle samil olunur. Butun diger mehkumlar ucun mecburi olan norma, qayda, qadaga ve enenelerin mecellesidir. Bu qanunlar mehkumlarin bu ve ya diger kateqoriyaya mensubiyyetinden asili olmayaraq hamisina aiddir. Hebsxana qanunu hem ayri-ayri mehkumlar, hem de qurup seklinde olan mehkumlar arasinda olan munasibetleri nizamlayir. O, ayri-ayri sexsler ve qruplar arasinda yaranan munaqiselerin helli mexanizimini mueyyen edir. Ogru ve hebsxana qanunlari arasinda ferqi asagidaki siyahidan gormek olar:

OGRU QANUNLARI
+ Ogru qanunlarinin desteklenmesi ve ona sadiqlik;

+ Huquq muhafize orqanlari ile her hansi bir elaqenin qurulmasina yolverilmezlik;

+ Bir-birine munasibetde duz olmaq;

+ Oz siralarina yeni uzvleri, xususile genclerin celb edilmesi;

+ Siyasi fealiyyetle mesgul olmaga qadaga qoyulmasi;

+ CCM ve ÝT-lerde qaydalara riayet etmek, orada qanuni ogru hakimiyyetini qurmaq;

+ Kart ile oynamagi mutleq bacarmaq.
Bu 7 esas qanundan elaveler de cixa biler:
-- istenilen hakimiyyet strukturlari ile emekdasliqdan imtina;
-- hec bir vaxt ifade vermemek;
-- gunahi etiraf etmemek;
-- mulkiyyete ve var-dovlete malik olmamaq;
-- aileye malik olmamaq;
-- dovru olaraq azadlqdan mehrumetme yerlerinde “oturmaq”
-- ele silah goturmemek;
-- hec bir seraitde islememek;
-- muessisede qaydani “elde” saxlamaq, yeni, munaqiseleri arasdirmaq, mubahiselere yol vermemek ve s;
-- valideyinlere hormet etmek (xususile analara);
-- hec bir partiyaya, teskilata ve s. daxil olmamaq;
-- genclere “duzgen heyat terzi” oyretmek, bunun duzgun anlayis oldugunu basa salmaq;
-- hec vaxt yasayis yeri uzre qeydiyyata dusmemek;
-- ogrular arasinda qumar oyunu duzgun kecrilmelidir;
-- ozlerinden ogurluq edilmemelidir;
-- kisileri (mujukleri) incitmemek;
-- soyuse qadaga qoyulmasi;



HEBSXANA QANUNLARI
+ Obsakin payini ayirmaq

+ Qanuni ogruya el qaldirmaq;

+ Boyuklere hormet etmek;

+ Valideyinlere hormet etmek;

+ Satqinlara qarsi barismaz munasibetler;

+ Subutsuz ittiham ireli surulmesine qadagan qoyulmasi;

+ Her hansi bir formada tehqir etmeye qadaga;

+ Soyus soymeye qadaga;



Bununla da, demek olar ki, hebsxana qanunlarina riayet edilmesi hem qanuni ogrular, hem de butun diger kriminal elementler ucun mecburidir. Amma ogru qanunlarinin ayri-ayri normalarina riayet edilmesi yalniz qanuni ogrular ucun mecburidir. Yene de qeyd etmek olar ki, ogru ve hebsxana qanununlarinin bir coxu ust-uste dusur.
Cinayetkar avtoritetler xususi kriminal submedeniyyetlerin xususiyyetinden istifade ederek ve azadliqdan mehrumetme yerlerinde xususi movqeyinden istifade ederek asagidakilara nail olur:
 Mehkumlarin qeyri sabit hissesine tam tesirin elde elde edilmesi;
 Mehkum kutlesinin cox sert idare olunmasinin heyata kecrilmesi, bir coxlarini silahli metodlara tabe etmek, hetta yararsiz adamlarin oldurulmesi. Bir qayda olaraq bu basqa elle (torpedalar) heyata kecrilir;
 Ya ozleri, ve yaxud yaxin komekcileri CCM-lerin istehsalat sahesine nezareti heyata kecirmek ucun isleyen mehkumlarin dairesine daxil olur;
 Ogru ve hebsxana qanunlari ile perdelemek diger tesir metodlarindan istifade edir;


Qanuni ogrularin esas “funksional” vezifeleri asagidakilardir:
 Cinayetkar heyat obrazinin tebligati (bunun ucun istenilen imkanlardan – santaj ve iri meblegli pul, avtomobil, xarice seyahet ve s.) ele alinmasi) ;
 Genclerin celb olunmasi yolu ile yaxin dairenin genislenmesi;
 Obsakin teskili ve daimi onun doldurulmasi;
 Ogru yigincaqlarinin kecrilmesi ve ya muhum qerarlarin qebulu, nezaret olunan erazilerin bolgusu, ozlerine mexsus “leyaqet mehkemesi”nin ve s. heyata kecrilmesi barede kollektiv qerarin qebul edilmesi;
 Mehkum olunan cinayetkar dunyanin avtoritetlerine, onlarin ailelerine maddi yardimin gosterilmesi;
 Lazimsiz munaqiselerde qacmaq ucun cinayetkar birliyin diger liderleri ile elaqenin desteklenmesi;
 Huquq muhafize orqanlarinin emekdaslarina (prokurorluq, Penitensiar Xidmet ve s) eks kesfiyyat fealiyyetinin heyata kecrilmesi;
 Arbitr funksiyasinin heyata kecrilmesi, cinayetkar birliyin uzvlerinin emellerine baxilmasi, cezanin teyin olunmasi;
 Penitensiar Xidmetin emekdaslarina qarsi qapali hereketlerin heyata kecrilmesi (ele alinmasi, santaj ve s.)
 Oz meqsedleri ucun CCM ve ÝT-lerin korrupsiyaya qursanmis emekdaslarinin mueyyen olunmasi CCM ve ÝT-ye geden yollarin teskili, xususi kontingente ve s. cunasibetde qebul olunan tedbirler barede informasiya verilmesi ve s.
Blatnoy sanksiyalar:
Cinayetkar birliyin esasinda kifayet qeder yaxsi teskilatciliq ve ogru hebsxana qanununlarini pozan sexslere munasibetde ciddi sanksiyalar vardir. Bu ve ya diger derecede bu azadliqdan mehrumetme yerlerinde olan sexslere aiddir.
Qanuni ogrular ucun 3 nov sanksiyalar movcuddur:
• Xirda sehflere gore ictimaiyyet icerisinde sille (tez-tez esassiz tehqir). Silleni beraber rutbeli sexs vura biler, yeni qanuni ogru bir-birine sille vurmalidir;
• Qulaqdan vurmaq – yeni kisi (mujik) adlanan asagi kateqoriyaya salinmaq;
• Olum.


Ogru qanunlarinin esas teleblerinin pozulmasi hallarinda ogru her hansi guzeste arxayin ola bilmez, o butun ireli cixan neticeleri (olum) tapmayana qeder axtarisda olmalidir. Ogru yigincagi terefinden hokm cixarildiqdan sonra ozune hormet eden her bir hebs olunan hokme meruz qalanla gorusde hokmu icra etmeli, yeni onu oldurmelidir. Qanuni ogru derecesine malik olmayan cinayetkarlara daha cox sanksiyalar tetbiq olunur. Onlarin esaslari asagidakilardir:
• Doyme
• Zorla usaqbazliq aktinin heyata kecrilmesi (xususile yetkinlik yasina catmamis cinayetkarlar arasinda genis yayilmisdir) ve s. yeni uzdeniraqlar qrupunun, (inciklerin obijennix) buraxilmislarin (opusenix) terkibine gonderilmek.
• Tutdugu statusdan mehrum etmek (qulaq burmasi vermek) – blatnoy kateqoriyasindan kisi (mulik kateqoriyasina kocrulmek);
• aileden surgun etme (ostrakizm);
• parafin, yeni kisilikden mehrumetmenin sirf resmi akti;
• elin (ayaqin) qirilmasi, kesilmesi (qumarda uduzan ve borcu odemeyen sexslere ve esassiz olaraq kimise ezmis sexslere tetbiq olunur);
• olum-kifayet qeder nadir ve yalniz hebsxana qanunlarina kobud sekilde pozanlara tetbiq edilir (sexsin huquq muhafize orqanlarinin agenti olmasi, obsakdan iri meblegde pulun ogurlanmasi ve s. haqqinda deqiq mueyyenlesme varsa); mehkumun oldurulmesi barede qanuni ogrunun ve ya yerli avtoretlerinin yigincaqlarinin sanksiyasi olmalidir.

CCM-lerde “obsak” qrumunun movcudlugu muessiselerde emeliyyat seraitinin sabitliyinin zeiflenmesine getirib cixarir. Muessiselerde “ogru” ideyasinin teblig edilmesi “obsak” qrumunun liderleri ve uzvleri terefinden ozbasinaliq hallarinin artmasina getirib cixarir, umumi mehkum kutlesinin islah olunmasi prosesinin menfi tesir gosterir, mehkumlar arasinda nizam-intizamin asagi dusmesi, emekdaslarin oz vezife borclarini yerine yetirerken telebkarliqlarinin zeiflenmesine sebeb olur.
Cezacekme muessiselerinde “ogru” ideyalarinin teblig eden mehkumlar bir qayda olaraq muessisede “obsak” qrumu yaratmaqla muessisede iki hakimiyyetliyin yaranmasina, zeif iradeli mehkumlari oz tesir altina almaga, mubahiseleri oz selahiyyetleri daxilinde hell etmeye, cinayetkaligin inkisaf etmesi ucun “ogru” kassasina pul yigmini teskil etmeye ve hereketlerle muessisesinin normal is fealiyyetine menfi tesir gosterirler.
CCM-lerde ogru ideyalarinin qarsisinin alinmasi ucun mehkumlarin rayonlar, seherler, olgeler uzre bolunmesini legv etmek, onlar terefinden yerlicilik prinsipine esaslanan menfi xarakterli qruplasmalarin yaradilmasinin qarsisini almaq, mehkumlar ucun imtiyazli seraitin yaradilmasinin qarsisinin alinmasi, mehkumlar arasinda mueyyen nufuza malik, liderlik xususiyyetlerine malik mehkumlari askar etmek, barelerinde profilaktik qeydiyyat vereqesi acaraq onlar uzerinde nezareti guclendirmek lazimi seraitlerden biridir.
Bununla elaqedar tedqiqata goturulecek CCM-de cinayetkar alemin ideyalarini teblig eden mehkumlarla mubarize isinin teskili esasen muessisenin emeliyyat aparatinin emekdaslari terefinden heyata kecrilir. Ýlk novbede mehkumlar arasinda cinayetkar alemde “ogru” kimi taninmis xususi nufuza malik mehkumlarin xususi nezarete goturulmesi, mehkumlar arasinda liderlik niyyetinde olanlarin askar edilmesi muhum ehemiyyet kesb edir. Qeyd olunan sexslerin emeliyyat tedqiqine goturulmesi, fikir ve meqsedlerini mueyyenlesdirmek, onlarin nufuzdan salinmasi ucun barelerinde ÝEYÝ ve EÝ-nin acilmasi emeliyyat aparatinin esas vezifelerindendir. Bu istiqametde isin semereliyini artirmaq ucun mexfi emekdaslarla aparilan isin keyfiyyetine, onlara verilen tapsiriqlarin ehemiyyetine agenturanin secilmesine cox ciddi ehemiyyet verilmesidir.
Qeyd olunan mehkumlarin diger mehkumlarla menfi tesir gostermelerinin qarsisini almaq meqsediyle onlarin nufuzdan salinmasi, onlarin diger mehkumlardan tecrid olunmasi, CCM-in ve ya istintaq tecridxanalarinin normal is fealiyyetine menfi tesir gostermeleri ve pozmalarini, bu emellere gore Azerbaycan Respublikasi Cinayet Mecellesinin 317-ci maddesi /CCM-nin ve ya ÝT-nin normal fealiyyetini pozma/ ile mesuliyyet dasimalari barede xeberdarliq edilmesi muhum ehemiyyet kesb edir.
Hemcinin mehkumlar uzerinde nezaretin guclendirilmesi, mehkumlarin rejim qaydalarina ciddi emel etmelerinin temin edilmesi, muessiseye yeni daxil olmus mehkumlar, emeliyyat maragi kesb eden mehkumlara aparilan ferdi-profilaktik is ve onlarin etrafinda aparilan emeliyyat tedbirlerinin semereliliyi artirilmali, muessiseye qadagan olunmus esyalarin daxil olmasinin qarsisialinmali, mehkumlara goruslerin teqdim olunmasi, telefon danisiqlarina nezaret guclendirilmelidir. Mehkumlarin yazismalari, aldiqlari sovqatlara diqqet artirilmalidir. Her bir nufuzlu mehkum agentura tedqiqinin obyektine cevrilmelidir.
Cinayetkar alemde nufuza malik olan sexslerin ve ogrularin, elece de menfi xarakterize olunan mehkumlarin ve diger mehkumlarin islah olunmasina menfi tesir gostere bilecek mehkumlarin emeliyyat agentura tedqiqine goturulmesi ucun esas seraitlerden:
1. Sexsi islerin oyrenilmesi (toretdiyi cinayetin nufuzlu mehkuma xas olub-olmamasinin mueyyenlesdirilmesi ucun)
2. evveller ceza cekdiyi muddet erzinde onun davranisini, mehkumlarla olan unsiyyetini oyrenmek.
3. Azadligda olarken unsiyyetde oldugu adamlari mueyyenlesdirmek ve diger “sehf” hereketleri barede melumatlar toplamaq.
4. Nufuzdan salinmasi istiqametinde diger mumkun olan melumatlari toplamaq.

Zeif xususiyyetlerini, gunahlarini oyrenmek ve onu imkan daxilinde agentura sebekesine celb etmek mumkun olsun. Emeliyyat aparatinin emekdaslari muessise resinin ve onun emeliyyat isleri uzre muavinin icazesi ile agentura sebekesine yeni celb edilmis mexfi emekdasin nufuzlu mehkumlar arasinda oz movqeyini daha da mohkemlendirilmesi ucun suni serait yaradir ve ona diger mehkumlar vasitesi ile destekleyir. Emeliyyat agentura sebekesine yeni celb edilmis bu kateqoriyadan olan mexfi emekdaslarin vasitesi ile diger nufuzlu mehkumlar zerersizlesdirilir, nufuzdan salinir ve mumkun qeder agentura sebekesine celb edilir. Ancaq bu cox muhum ve ehemiyyetli is oldugu ucun emeliyyat iscisi ehtiyatli olmali, emeliyyat kombinasiyalarini mutleq rehberlikle razilasdirilmalidir.
Nufuzlu mehkumlarin nufuzdan salinmasi istiqametinde emeliyyat xidmetinin emekdaslari diger aidiyyati orqanlara mutamadi isguzar qarsiliqli elaqe yaratm