Əliyevin kritik Avropa səfəri

Azərbaycan Qərbə “yumşaq inteqrasiya” xəttini seçir; Gürcüstana viza rejiminin ləğvinin ardınca Avropa Birliyi Azərbaycana diqqəti artırıb; ikitərəfli münasibətlərdə daha yüksək mərhələyə keçid sürətlənir; Bakı və Tiflisin Rusiya təsirindən daha da uzaqlaşması Kremlin Güney Qafqaz siyasətini sərtləşdirə bilər...

Gürcüstan Avropa Birliyi (AB) ilə viza rejiminin ləğvi qərarını bayram edir. Gürcü xalqının buna tam haqqı çatır. Çünki illərdir Avropaya inteqrasiya yolunda çəkdiyi əziyyət artıq bəhrəsini verməkdədir. AB ilə əlaqələrin dərinləşməsi isə Qərbin ən qüdrətli hərbi-siyasi bloku olan NATO-ya üzvlük qapılarının açılması deməkdir. Öz növbəsində NATO-ya üzvlük Gürcüstanın ən etibarlı təhlükəsizlik sisteminə qoşulması, Rusiya təhdidlərinə qarşı real zəmanət alması anlamı verəcək. Gürcülərin sevinci əslində daha çox bununla bağlıdır.

Əlbəttə ki, AB-nin hədəfi təkcə Gürcüstan deyil, həm də Cənubi Qafqazın digər iki ölkəsi - regionun iqtisadi ağırlıq mərkəzi sayılan Azərbaycan və təəssüf ki, həm də Ermənistandır. Lakin işğalçı ölkənin Rusiyanın etibarlı satelliti olması, onun Avrasiya Birliyi, Gömrük İttifaqı və KTMT-də təmsil olunması istər-istəməz İrəvanın Avropaya yaxınlaşmasını indiki halda, mümkünsüz edir - hərçənd Ermənistan Kremlin yanında öz dəyərini qaldırmaq üçün ara-sıra Brüsselə (AB, NATO-ya) reveranslar etməyi xoşlayır. Qalır “bloklara qoşulmayan” Azərbaycan.

*****

Bu arada Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Avropa Birliyi ilə yeni tərəfdaşlıq münasibətlərinə dair sazişin şərtlərini müzakirə etmək üçün Brüsselə gedəcəyi xəbəri yayılıb (Prezident artıq Brüsseldədir-red.). Qərb mənbələrinin məlumatına görə, ölkə başçısı bu həftənin əvvəli, daha dəqiqi, bazar ertəsi, yəni bu gün Brüsseldə Avropa Komissiyasının prezidenti Jan-Klod Yunkerlə görüşəcək.

Görüşdə AB ilə Azərbaycan arasında yeni tərəfdaşlıq münasibətlərinə dair sazişin şərtlərinin müzakirəsi gözlənilir. Avropa Komissiyasının xarici məsələlər üzrə Xidmətinin direktoru Tomas Meyr-Hartinq bununla bağlı bildirib ki, ötən həftə təşkilatın iki yüksək rütbəli rəsmisi Bakıda İlham Əliyevlə görüşərək ikitərəfli münasibətləri müzakirə edib. Meyr-Hartinq Azərbaycanı “mühüm tərəfdaş” adlandırıb.


Yada salaq ki, bir müddət öncə Azərbaycan AB ilə “Şərq Tərəfdaşlığı” layihəsi çərçivəsində assosiasiya sazişindən imtina eləsə də, Brüsselə qarşılıqlı maraqlara əsaslanan üstün tərəfdaşlıq razılaşmasının imzalanmasını təklif edib. Əvvəllər rəsmi Brüssel bu variantla razı olmasa da, daha sonra Azərbaycanla ikitərəfli tərəfdaşlıq sazişinə dair danışıqlara başlamağa razılaşıb.


Beləliklə, qarşılıqlı əlaqələrin inkişaflında mövcud şərtlər fonunda ən mümkün variant seçilib. Bu, o deməkdir ki, Azərbaycan-AB əlaqələri qonşu Gürcüstan səviyyəsində olmasa belə, hər halda dinamikdir və indikindən daha konkret, daha yüksək, daha etibarlı fazaya keçə bilər. Belə demək mümkünsə, Bakı Avropaya “yumşaq inteqrasiya” xətti seçib ki, bu “yumşaqlıq” da görünür, ilk növbədə Rusiyanı güclü qıcıqlandırmamaq məramından irəli gəlir.

*****


Ancaq iki “Qarabağ problemi” olan və Rusiyanın birbaşa hərbi təcavüzü ilə üzləşən Gürcüstan nümunəsi göstərdi ki, Bakının xofuna ciddi əsas yoxdur. Əksinə, təcrübə deyir ki, Moskvadan çəkindikcə, o, özündən zəiflərin üstünə daha arxayın şəkildə gəlir, onları saya salmır. Ayrı sözlə, söhbət Azərbaycan üçün yeni və güclü təhlükəsizlik sistemi qazanmaqdan gedir. Çünki Rusiya ilə son 23 illik “dost-tərəfdaşlıq” siyasəti köklü problemlərimizin, o sırada Qarabağ məsələsinin həllinə yardımçı olmadı.


Müxtəsəri, milli maraqlarımız diktə edir ki, Azərbaycan AB-yə doğru daha qətiyyətli addımlar atsın. Yerli siyasi təhlilçilər də bu yöndə nikbindir. Məsələn, politoloq Elxan Şahinoğluna görə, Azərbaycanın da Gürcüstan kimi şansı var ki, yaxın illərdə AB ilə öz arasında məsafəni xeyli dərəcədə qısaltsın: “Keçən həftə Avropa Komissiyasının qonşuluq və genişlənmə danışıqları üzrə baş direktoru Kristian Danielsonun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti Azərbaycana səfər etmişdi. Avropalı rəsmi prezident İlham Əliyevlə və xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovla görüşdülər. Bu görüşlər zamanı Azərbaycan və Avropa Birliyi arasındakı ikitərəfli münasibətlərin hazırkı səviyyəsi və gələcək inkişaf istiqamətləri, Azərbaycanın ”Şərq Tərəfdaşlığı" proqramında iştirakına dair ətraflı fikir mübadiləsi aparıldı. Hazırda ən vacib məsələ Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlığa dair sazişin hazırlanmasıdır", - deyə ekspert qeyd edib.



Onun sözlərinə görə, hər iki tərəfdən nümayəndə heyətləri artıq formalaşıb və yaxın müddətdə danışıqlar başlanacaq: “Bu sənəd imzalansa və tərəflər üzərinə götürdükləri öhdəlikləri yerinə yetirsələr, Avropa İttifaqı Azərbaycan vətəndaşlarına tətbiq etdiyi vizanı ortadan qaldıra bilər. Ancaq bunun üçün Azərbaycan hələ uzun yol keçməlidir. Hələliksə Azərbaycan vətəndaşlarının gürcülərə yaxşı mənada paxıllıqları tutacaq. Çünki gürcülər maneəsiz Avropa ölkələrinə səfərlər edəcək, müqavilələrə bağlayacaq, təhsil alacaqlar, Azərbaycan vətəndaşları isə əvvəlki tək alçaldıcı şəraitdə Avropaya getmək üçün səfirliklərin quyruqlarında dayanacaq, müxtəlif sənədlər hazırlamaq məcburiyyətində qalacaqlar”.

Bəs Gürcüstana qarşı Avropa İttifaqının viza rejimini ləğv etməsi, bu ölkənin Qərbə daha da yaxınlaşması, eyni zamanda Azərbaycanın “yumşaq inteqrasiya” xətti Rusiyanı qəzəbləndirə bilərmi?


E.Şahinoğlu deyir ki, bu kimi gəlişmələr, Rusiya hakimiyyətini şəksiz ki, narahat edəcək: “Çünki digər ölkələr də Gürcüstan kimi Avropa İttifaqı ilə yaxınlığa can atacaqlar. Məsələn, bu xüsusda Azərbaycanda və Ermənistanda diskussiyalar artacaq. Ermənistan və Azərbaycan vətəndaşları Rusiyaya maneəsiz gedib-gələ bilirlər. Rusiyadan daha çox inkişaf etmiş Avropaya isə sərbəst gediş-gəliş imkanları yoxdur. 3 il öncə Ukrayna vətəndaşları Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşmaq istəyi ilə meydanlara çıxdı və hakimiyyəti devirdilər. Buna cavab olaraq da Rusiya Ukraynanı parçaladı. İndi də Rusiya əlindən gələni edəcək ki, Gürcüstanı cəzalandırsın. Onsuz da Rusiya Abxaziya və Cənubi Osetiyanı ilhaq etməklə Gürcüstanı parçalayıb. İndi isə çalışacaq ki, Gürcüstan mallarının Rusiyaya daxil olmasını məhdudlaşdırsın”.

*****

Amma, necə deyərlər, “Canavardan qorxan gərək meşəyə getməsin”. Və yaxud “Qorxan gözə çöp düşər”, deyib müdriklər. Qorxu isə doğru-düzgün siyasi qərarlara mane olan faktorlardan sayılır - üstəlik, elə bir zamanda ki, Moskva onsuz da Azərbaycana ən böyük pisliyini edib...

Analitik xidmət