Afrin əməliyyatı - kiçik ərazidə oynanan böyük oyun

Suriyanın şimalında kürdlərin taleyi kiçik vilayətdə həll olunacaq

Yanvarın 22-də Türkiyə ordusu və müttəfiq qüvvələrin Suriyanın Afrin vilayətinə qarşı əməliyyatı davam etdirilib. “Zeytun budağı” adı verilmiş əməliyyat çərçivəsində müxalif “Azad Suriya Ordusu” (ASO) qüvvələri Afrinin içərilərinə doğru 7,5 kilometr irəliləyib.

Qeyd edək ki, əməliyyatın ikinci günündə Türkiyə Silahlı Qüvvələri 32 təyyarə vasitəsilə 45 hədəfi məhv edib. “Habertürk” kanalının məlumatına görə, əməliyyatın ikinci günü ASO bölmələri Azez-Gülbaba sərhəd xəttindən Afrin ərazisinə daxil olub. Qeyd edək ki, bəzi iddialara görə, əməliyyatda 25 min ASO və digər müxalif qruplardan olan döyüşçülər və 6400 nəfərlik Türkiyə hərbi qüvvələri qatılıb. Türkiyə ordusu ikiqat sürətlə irəliləyərək 4 günlük yolu iki günə keçib və 48 saat ərzində 7.5 kilometr Azez içərilərinə daxil olub.

Bu arada məlum olub ki, Afrinin mərkəzindən mülki əhali qaçır. Rusiyanın Suriyadakı əməliyyat qərargahından verilən məlumata görə, son 24 saat ərzində 1000 min nəfərdən çox qadın və uşaq Afrini tərk edib. Əhali Tel Acar yaşayış məntəqəsinə doğru qaçır. Əhalinin bir qismi isə oradan Hələb şəhərinə doğru gedir.


Bu arada məlum olub ki, Türkiyə ordusunun Baş Qərargah rəisi, general Hulusi Akar “Zeytun budağı” əməliyyatının gedişini izləmək üçün qoşun komandirləri ilə birlikdə Hatay vilayətinə gedib.

BBC-nin məlumatına görə, Fransa hökumətinin tələbi ilə yanvarın 22-də axşam Bakı vaxtı ilə saat 19-da BMT Təhlükəsizlik Şurası Türkiyənin Afrin əməliyyatını müzakirə edib. Fransa xarici işlər naziri bildirib ki, Afrin əməliyyatı ilə bağlı türkiyəli həmkarı ilə danışıqlar aparıb və Suriyadakı vəziyyətlə, Quta, İdlib və Afrindəki olaylarla bağlı BMT TŞ-nin toplantısını onlar çağırıblar.

Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğli isə bəyan edib ki, Afrin əməliyyatını BMT TŞ-nin müzakirəsinə çıxaran ölkəni “müttəfiq” deyil, “terrora dəstək verən ölkə” olaraq görəcəklər. Yeri gəlmişkən, BMT TŞ-nin 5 daimi üzvündən biri - ABŞ Türkiyənin sərhəd təhlükəsizliyi ilə bağlı qayğılarının olduğunu, Rusiya isə ABŞ-ın təktərəfli Suriya siyasətinin “Ankaranı qəzəbləndirdiyini” bəyan edib.

Qeyd edək ki, Türkiyə uzun müddət sərhədlərində möhkəmlənən PYD/YPG terror qruplaşmasını sərhədlərindən təmizləmək üçün şənbə günü saat 11-də əməliyyata başlayıb. Əməliyyatda 25 min nəfərə yaxın əsasən ASO, “Levlek əş-Şam” və digər qrupların birləşməsi və Türkiyə ordusu iştirak edir. Əməliyyatın əsas məqsədi YPG-ni Afrin rayonundan çıxarmaq, bölgədə Türkiyə və müttəfiqlərinin nəzarətini təmin etmək, təhlükəsizlik bölgəsi yaratmaqdır. Baş nazir Binəli Yıldırım bildirib ki, əməliyyatın əsas hədəfi Türkiyə-Suriya sərhədindən 30 kilometr içərilərə doğru təhlükəsizlik zonası yaratmaqdır.

Ötən ay Suriya ordusu Türkiyə ilə sərhəddə yerləşən İdlib vilayətində təmizləmə əməliyyatları başladıb. Rusiya və İranın dəstək verdiyi bu əməliyyat hazırda davam edir və hökumət qüvvələri vilayətin böyük bir qismini müxaliflərdən azad edib. Türkiyə hakimiyyəti daha öncədən mövqeyini ortaya qoyaraq Afrin kimi sərhəd rayonundan kürd silahlılarının çıxarılmasını tələb edib.

Afrinin azad edilməsi əməliyyatı Türkiyə üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Çünki ötən il avqustda başlayan “Fırat kalkanı” əməliyyatı nəticəsində Türkiyə ordusu Əziz-Cerablus xəttində 100 kilometrə qədər uzunluğunda 2 min kv.km ərazini İŞİD-dən azad edib. Bu əməliyyatın davamı Afrində olmalıdır ki, Türkiyə sərhədinin bir qismini özü, yəni müttəfiqlərinin nəzarətinə versin. Afrin coğrafi olaraq Türkiyənin ərazilərinə daxil olan bir çıxıntıdır və rəsmi Ankaranın bəyan etdiyi kimi, bir çox terrorçu qruplar Afrini Türkiyəyə keçid məntəqəsi kimi istifadə edirlər.


Rəsmi məlumata görə, Afrinin mərkəzində 50 min mülki insan yaşayır. Ərazidə ümumilikdə 8-10 min arası YPG və müttəfiq qüvvələri var. İlk bombardmanlarda 100-dən çox terrorçu məhv edilib. Ancaq əməliyyatın tezliklə başa çatacağını demək tələsik olardı. Afrin əməliyyatının sonrakı gedişi Türkiyə və ABŞ-ın anlaşmasından asılı olacaq. Əgər amerikalılar kürdlər üçün uyğun variant təklif edərlərsə, kürdlər geriyə - Qamışlı-Raqqa bölgəsinə geri çəkilə bilərlər.

Yox, əgər anlaşma olmasa, kürdlər müqavimət göstərməyə davam edəcək. Bu isə o deməkdir ki, savaş uzanacaq. Çünki ərazinin şəraiti mürəkkəbdir, Kobanidə və Raqqada olduğu kimi küçə döyüşləri olacaq. Bu isə yorucu və ağır müharibə deməkdir. Məsələnin daha bir mənfi tərəfi kürdlərin Kobanidə və digər şəhərlərdə vuruşan kürdlərin ciddi döyüş təcrübələri və həm də amerikalı təlimatçıların öyrətdiyi döyüş taktikaları var. Ötən ilin yayında Vaşinqton kürdlərə 300 milyon dollarlıq silah-sursat verib.

Kürdlərdən fərqli olaraq ASO-nun bu qədər təcrübəsi və savaş bacarığı hələ ki müşahidə olunmayıb. Bu da “Fırat Kalkanı” əməliyyatında olduğu kimi, gücün Türkiyə ordusunun üzərinə düşəcəyinə işarədir. Bu o deməkdir ki, Afrin əməliyyatı uzana bilər. Ancaq istənilən halda Türkiyə üçün geri yol yoxdur, Afrin azad edilməlidir.

Kürdlər rusları, ruslar isə amerikalıları


Maraqlıdır ki, artıq bəzi kürd aktivlər Rusiyanı onları satmaqda ittiham edib. Rusiya mediası isə kürdlərin növbəti dəfə amerikalılar (Qərb) tərəfindən aldadılaraq yalnız qoyulduğunu yazır. Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov isə ABŞ-ın kürdləri Dəməşqlə dialoqdan uzaqlaşdırdığını və onları separatçılığa təhrik etdiyini iddia edib.

Lavrov eyni zamanda deyib ki, kürdlər gələn ay keçiriləcək Suriya Milli Dialoq Konqresinə dəvət olunanlar siyahısındadır. Rusiya XİN rəhbəri bildirib ki, ABŞ kürdlərin əli ilə provokasiyaları davam etdirir.



Hazırkı vəziyyəti mürəkkəbləşdirən ən önəmli detal kürdlərin gələcək taleyinin Afrindəki əməliyyatdan asılı olmasıdır. Əgər Afrin sürətli şəkildə həll olarsa, o zaman növbəti ünvan Raqqa və digər kürd (SDQ) bölgələri olacaq. Bunu indi hər kəs yaxşı anlayır. Bu mənada Suriya kürdlərinin gələcək taleyi həm də Ankaradan asılıdır. Formal olaraq Ankaranın müttəfiqləri olan Rusiya və İran Afrin əməliyyatına qarşı çıxış ediblər. O cümlədən rəsmi Dəməşq də Afrin əməliyyatını ərazi bütövlüyünə təhdid adlandırıb. Ancaq aydın məsələdir ki, bu daha çox beynəlxalq sənədlər üçün edilən formallıqdır. İstənilən halda hazırda Suriyanın 30 faizə yaxın ərazisinə nəzarət edən kürdlərin cəzalandırılması həm Dəməşq, həm də onun müttəfiqləri olan Rusiya və İran üçün göydəndüşmədir. Üstəlik, kürdlər indi amerikalılarla birgə hərəkət edir.

Beləliklə, Yaxın Şərqdə daha bir mürəkkəb hərbi-siyasi kampaniya artıq start götürüb. Afrin kiçik bir ərazi olsa da, bölgənin taleyi üçün önəmi çoxdur. Bu əməliyyat həm də Suriya kürdlərinin gələcək taleyi ilə bağlı cavabsız suallara aydınlıq gətirəcək.

KƏNAN,
Musavat.com