İŞİD Bakını da vura bilər – böyük təhdid

Moskvada qətliam törədən qanlı hörgütün Azərbaycanda da eyni ssenarilərə əl atması mümkün sayılır
Arzu Nağıyev: “Heç bir dövlət təhlükədən və təhdidlərdən tam sığortalanmayıb, ancaq mümkün qədər bunun qarşısının alınması üçün əldə olan rıçaqlardan səmərəli istifadə etmək lazımdır”


Moskva ətrafında 14 nəfəri qətlə yetirməkdə ittiham olunan banda ələ keçirilib. Şose yolda hərəkət edən avtomobilləri hədəf alan və qətllər törədən dəstənin işində İŞİD adının keçməsi diqqət çəkib. Hələlik banda üzvlərinin İŞİD-lə əlaqəsinin olduğu rəsmən təsdiqini tapmasa da, hüquq-mühafizə orqanlarından bildiriblər ki, banda üzvləri yolda pusqu qurub sürücüləri öldürməklə yanaşı İŞİD üçün tərəfdarların “verbovka” edilməsi və onlara silahlı təlim keçilməsi ilə də məşğul olublar.

Müstəntiqlər istisna etmirlər ki, yolda pusqu qurub sürücülərin öldürülməsi də məhz gələcək İŞİD döyüşçüləri üçün məşq olub. Mənbələr bildiriblər ki, banda üzvlərindən bir neçəsinin yaxın günlərdə Suriyaya getməyə hazırlaşdığı da müəyyən edilib. Bandanın rəhbərlərinin “olduqca radikal baxışlara malik olduğu” bildirilir.

Qeyd edək ki, son zamanlar Rusiyada İŞİD-lə bağlı əməliyyatların sayı artıb. Ötən həftə Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin (FTX) əməkdaşları ölkə ərazisində İŞİD üçün döyüşçülərin ələ alınıb cəlb edilməsi və bu qruplaşmanın maliyyələşdirilməsi mənbələrini üzə çıxarmaq üçün genişmiqyaslı əməliyyat başladıb. Virtualaz.org saytı “Rosbalt”a istinadən əməliyyatın gedişində onlarla şübhəlinin, o cümlədən Moskvada İŞİD-ə qoşulan 6 azərbaycanlının saxlanması xəbərini yayıb. Saxlanılan Azərbaycan vətəndaşları Moskvanın Skotoproqonnıy keçidində avtoservislərin birində işləyib. Onlardan biri avtoservisin direktorudur.

Yeri gəlmişkən, bir neçə gün öncə Rusiya Yaxın Şərq İnstitutunun direktoru Yevgeni Satanovski İŞİD-ə qoşulan qafqazlı terrorçuların bölgə üçün ciddi təhlükə yaratdığını bildirmişdi. Nüfuzlu ekspert bildirmişdi ki, geri dönən terrorçular Qafqazı qan çanağına döndərəcək. Eyni zamanda o, bu bəlaya qarşı bölgə ölkələrinin birgə mübarizə aparmasının vacibliyini qeyd edib. Xatırladaq ki, ötən ay Bakıya səfər edən Rusiya müdafiə naziri Sergey Şoyqunun müzakirə etdiyi mövzulardan birinin də İŞİD-ə qarşı birgə mübarizə idi. Yerli ekspertlər də, İŞİD təhlükəsinin Rusiya üçün ciddi təhdidə çevrildiyi və Moskvanın buna qarşı ciddi hazırlıqlara başladığını qeyd edirlər. Aydın məsələdir ki, Rusiya hökuməti İŞİD-in nə vaxtsa, hansısa formada ölkə ərazisində peyda olacağını bilir. Bununla bağlı qruplaşma liderlərinin özlərinin də dəfələrlə ultimatumları olub. Bu səbəbdən də Moskva gözlənilən təhlükəyə qarşı hökumət qüvvələrini səfərbər etməyə çalışır.

Ancaq eyni zamanda İŞİD-in Rusiya ərazisində peyda olması Azərbaycan üçün də ciddi siqnaldır. Çünki İŞİD-in özünü göstərəcəyi meydan Şimali Qafqazda, yəni Azərbaycan sərhədləri yaxınlığında olacaq. Bu isə Azərbaycanı ciddi risk qrupuna salır.



Sabiq təhlükəsizlik zabiti, “Trend” İnformasiya Agentliyinin baş direktorunun müavini Arzu Nağıyev deyir ki, müəyyən təhdid çağırışları olsa da, hazırda İŞİD Rusiyada silahlı əməliyyatlara başlamaqdan daha çox, regiondan özünə döyüşçü və tərəfdar toplamağa çalışır: “Təhlillər göstərir ki, bu gün İŞİD-ə sıravi döyüşçülərdən daha çox mütəxəssislər lazımdır. Çünki, onların kifayət qədər döyüşçüsü vardır. Məhz bu baxımdan onlar bir az taktikanı dəyişib artıq mütəxəssis cəlbetməsi ilə məşğul olurlar. Bu mütəxəssislərin isə əsas hissəsi Rusiya və digər MDB ölkələrində də var. Buna görə də bu dövlətlərdə onların emissarlarının olması inkar edilə bilməz. İstər RF, istərsə də digər dövlətlərin vətəndaşlarının Suriya və İraqda olması buna bir daha əyani sübutdur.

Deməli, İŞİD Rusiya və Azərbaycana da potensial muzdlu toplamaq imkanlı dövlət kimi baxırlar.

RF xarici işlər nazirliyinin məlumatına əsasən İŞİD-in tərkibində 1000 nəfərdən çox Rusiya vətəndaşı var. Bu isə Tunis, Səudiyyə Ərəbistanı və Mərakeşdən sonra dördüncüdür. Bu yaxında Suriyadan qayıdanlardan 1 nəfərinin Qroznıda (Rüstəm Kərimov) məhkəməsi oldu, 2-si isə olmalıdır. İŞİD terroristlərinin bir müddət əvvəl verdikləri “Allahın köməyi ilə Qafqaz və Çeçenistanı da azad etmək” bəyanatları Çeçenistan rəhbərliyi tərəfindən sərt qarşılandı və İŞİD buna görə RF vətəndaşını girov götürdüklərini bəyan etdilər. Azərbaycanda da keçirilən həbslər buna əyani sübutdur”.

Qeyd edək ki, hazırda İraqda və Suriyada dövlət elan edən İŞİD öz tərəfdarlarını ruhlandırmaq, eyni zamanda mövqelərini gücləndirmək üçün dövlət imici formalaşdırmağa çalışır. Bir qədər əvvəl təşkilat 220 min dollar maaş qarşılığında CEO və eləcə də 40 min lirə aylıq maaşa neft mühəndisi axtardığını bəyan edib. A.Nağıyev deyir ki, hazırda İŞİD tərəfdarları dünyanın əksər ölkələrində özlərinə tərəfdar toplamaqla məşğuldur: “İŞİD-in cəlbetmə metodu bütün dünyada tətbiq olunur. Bu yaxınlarda hətta Yaponiyada da belə bir hala rast gəlindi və Hokkayda Universitetinin bir tələbəsi həbs edildi. Eyni zamanda Moskvada “Hizbut–Təhrir” radikal islam təşkilatının bir neçə üzvü cəlbetmə ilə bağlı həbs edildi.

Londonda, Parisdə bu proseslər davam edir. İŞİD emissarları hətta bir neçə qadını İŞİD-in polisində xidmət etmək və qadınların geyimlərinə nəzarət üçün dəvət edirlər. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi bu gün əsasən onlara silah-sursatı təmir etmək üçün mühəndis və texniki personal, həkimlər daha çox lazımdır. Bunların axtarışı və cəlb edilməsi isə əsasən sosial şəbəkələr, məscidlər və necə deyərlər “halal kafe və restoranlar”da aparılır. Hazırda Türkiyə marşrutu qapansa da digər marşrutlar fəaliyyətdədir. Yəni turist vizası ilə həmsərhəd ölkələrə düşən radikallar sonradan Suriya və İraqa, digər ölkələrə asanlıqla gedə bilirlər”.

Hazırda analoji prosesin Azərbaycanda da aparıldığını deyən ekspertin fikrincə, sadəcə Rusiya ilə müqayisədə Azərbaycanda onların daha rahat fəaliyyət imkanları dardır: “Əminliklə deyə bilərəm ki, bu proseslər Azərbaycanda da həmin ssenari üzrə gedir. Hazırkı durumda oradan qayıdanlar daha “qəhrəman” kimi qarsalanmadığı və dindar gənclərin kumirinə çevrilmədiyi, hüquq mühafizə orqanlarının əməli fəaliyyəti və cinayət məcəlləsi ilə təsbit edildiyinə görə, cəlbetmə prosesləri çətinləşib. Lakin bununla sakitləşmək düzgün olmazdı. Tam əmin olmaq olmaz ki, bu proseslər getmir. Sadəcə olaraq məqsədyönlü işləmək imkanlarından məhrum ediliblər. Rusiyanın coğrafi ərazi böyük olduğu üçün İŞİD-in imkanları daha genişdir. Rusiyada əsasən müsəlman əhali Tatarıstan, Başqırdıstan, Volqaboyu və Şimalı Qafqazdadır.
Belə nəticəyə gəlmək olar ki, söhbət tək terror dalğasından və onun qorxusundan getmir. Ümumiyyətlə bu təşkilatlara qarşı kompleks mübarizədən gedir. Bunun üçün isə məscidlərdə, dini qurumlarda və bu yönlü təşkilatlarda, əsasən də sosial şəbəkələrdə təbliğat işini daima nəzarəti artırmaq və bunun səmərəsini izah etmək vacibdir. Məlumdur ki, heç bir dövlət təhlükədən və təhdidlərdən tam sığortalanmayıb, ancaq mümkün qədər bunun qarşısının alınması üçün əldə olan rıçaqlardan səmərəli istifadə etmək lazımdır”.