Bu gün həkimlər koronavirusa qarşı mübarizədə öndə gedirlər. Onlar həyatlarını təhlükəyə ataraq yoluxanlar ilə daim təmasda olurlar.

Media.Az onlardan biri – həkim-pulmonoloq, Azərbaycan Tibb Universitetinin ağciyər xəstəlikləri kafedrasının dosenti Ceyhun İsmayılzadə ilə söhbət edib.

- Koronavirus xəstələri ilə daim ünsiyyətdə olursunuz?

- Bəli, indi Azərbaycan Tibb Universitetinin terapevtik klinikasında işləyirəm. Virusa yoluxanlar martın 20-dən buraya gəlməyə başlayıblar. Üç növbə ilə işləyirik: saat 08:00-dan 16:00-a, 16:00-dan 00:00-a və 00:00-dan 08:00-a qədər.

- Bu tibb müəssisəsində təsdiqlənmiş diaqnozu olan neçə xəstə var?

- Hazırda 100 nəfərdən çox xəstə var.

- Xəstələr hansı palatalarda yerləşdirilir?

- Həm tək, həm iki nəfərlik, bəzən də üç nəfərlik otaqlarda. Qeyd edim ki, əksər hallarda xəstələr simptomsuz olur. Üstəlik, onlar virus daşıyıcılarıdır.

- Bəs onlarda virus necə aşkarlanır?

- Bir qayda olaraq, koronavirusa bənzər simptomları meydana gələn vətəndaşlar təcili yardım çağırırlar. Onlar müayinə olunur və test nəticələri müsbət nəticə verərsə, həmin şəxs xəstəxanaya yerləşdirilir. Sonra onun təmasda olduğu adamları test edirik. Sadəcə, onların arasında simptomsuz, eyni zamanda, daşıyıcı olan xəstələr də var. Buna görə, belə xəstələr də xəstəxanaya aparılır.

- Onlar da müalicə olunur?

- Xüsusi müalicəyə ehtiyac yoxdur, adətən yalnız baş ağrısı həbləri, sakitləşdirici dərmanlar qəbul edirlər. 14 gündən sonra hamı təkrar testdən keçirilir. Virus aşkarlanmadığı təqdirdə, şəxsin evə getməsinə icazə verilir. Lakin Tibbi Ərazi Bölmələrinin İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) nümayəndələri vətəndaşlara yazılı tövsiyələr verirlər. Bütün müalicə olunan şəxslər bu sənədi imzalayaraq, tövsiyələrə riayət etməyi öhdələrinə götürürlər.

- Tövsiyələr nələrdir?

- Vətəndaşlara evdə 7-14 gün müddətində təcrid olunmuş vəziyyətdə qalmaları tövsiyə olunur. Bütün profilaktik təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl etmək - əlləri yumaq, sosial məsafəni saxlamaq...

- Test nəticələri hansı müddətdən sonra məlum olur?

- Əvvəllər bir neçə gün çəkirdi, indi bir neçə saat kifayətdir. Virusun müəyyən edilməsi üçün bəzən gündə 4000-ə qədər test edilir. Hər bir ixtisaslaşdırılmış xəstəxana lazımi miqdarda dərmanla təchiz edilib.

- Xəstələr hansı dərmanlarla müalicə edilir?

- Xəstəliyin yüngül bir mərhələsi üçün simptomatik müalicə təyin olunur. Ciddi xəstələrə virus əleyhinə dərmanlar verilir, məsələn, ritonavirlə lopinavir, doronovir, levofloksasin, azitromisin və s. verilir. Kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu olan xəstələr aparata qoşulur.

- Yoluxanların yerləşdirilməsi prosesi necə tənzimlənir?

- Təcili yardım maşını yoluxmuş şəxsi gətirir. Qəbul şöbəsində daim xəstələri paylaşdıran həkimlər var. Orta və ağır xəstələr dərhal reanimasiya şöbəsinə, qalanları palatalara göndərilir.

- Hansı simptomlar koronavirus infeksiyasının mövcudluğunu göstərir?

- Tipik olaraq, bu bir temperatur, öskürək, boğaz ağrısı, quru burun, boğaz, aşağı tənəffüs yollarında quruluq və nəfəs darlığıdır.

- Xəstəxanada ağır xəstələr çoxdur?

- 90% hallarda koronavirus normal qrip kimi davam edir. Risk altında yaşlılar və xroniki xəstəlikləri olan insanlardır. Xəstəxanamızda vəziyyəti orta ağır olan bir neçə xəstə var. Qarışıq xroniki xəstəliklərin olması səbəbindən onların vəziyyəti pisləşir. Ancaq tənəffüs aparatı qoşulmuş ağır xəstələrimiz yoxdur.

- Ölkəmizdə kifayət qədər tənəffüs aparatı var?

- Bütün xəstəxanalar lazımi (hətta ehtiyatda belə) tənəffüs aparatı ilə təchiz olunub.

- Tibb işçiləri və xəstələrdən əlavə, xüsusi müalicə xəstəxanalarında daimi başqa kimlər olur?

- Hər mərtəbədə polis var.

- Növbədən sonra evə gedirsiniz, yoxsa sizin müvəqqəti yaşayışınız üçün yer ayrılıb?

- Həkimlər, ümumiyyətlə, bütün tibb personalı otellərdə yaşayır. Mən və 700-ə yaxın insan “Bulvar Bakı” otelində yaşayırıq, burada bizim üçün gündə üç dəfə yemək daxil olmaqla, hər cür şərait yaradılıb. Pandemiya zamanı koronavirus xəstələri ilə təmasda olan həkimlərə ailəsi və yaxınları ilə görüşməyə icazə verilmir.

- Xəstəxanaya necə gedirsiniz?

- Bizim üçün xidmət avtobusu gəlir, həkimləri və digər tibb işçilərini xüsusi müalicə xəstəxanalarına aparır.

- Hazırda ölkədə onların sayı nə qədərdir?

- Azərbaycanda 22 bu cür tibb müəssisəsi var.

- Lazımi qoruyucu vasitələrlə təmin olunmusunuz?

- Əlbəttə! Xüsusi qoruyucu kostyumlarımız, maskalarımız (N95) və gözlüklərimiz var. Bütün bunları növbədən və ya şöbədən çıxdıqdan dərhal sonra atırıq.

- Xəstələrimizin ən çox nəyə ehtiyacı var?

- Tibbi personalın yüksəs diqqətinə. Növbəm bitəndə həmişə hər bir xəstənin yanına gedirəm, onların səhhətləri ilə maraqlanıram, əhvallarını yüksəltməyə çalışıram. Bəli, həkimlərin daim xüsusi kostyumlarda olması çətindir, maska çox darıxdırır, demək olar ki, hər kəsin üzündə iz qalır. Ancaq bütün çətinliklərə baxmayaraq, bizim üçün ən vacib olan insan həyatıdır.

- Maaşınızın artımını almısınız?

- Düşünürəm ki, ölkə üçün belə çətin vəziyyətdə bu barədə düşünmək heç də etik deyil. İndiyə qədər heç bir müavinət almamışıq, amma alacağımıza şübhəm yoxdur.

- Sizcə epidemiya nə vaxt azalacaq?

- Əvvəlcə epidemiya öz pik nöqtəsinə çatmalı və yalnız bundan sonra azalmalıdır. Mən yalnız koronavirusun may ayının sonundan etibarən azalacağını güman edə bilərəm, ancaq pik hədd aprelin sonu və ya mayın əvvəlində olacaq.