TÜRKMƏNİSTAN KORONAVİRUSDAN QORXMUR? –ABŞ-ın Aşqabada təpkisi Transxəzər boru kəmərindən imtina ola bilər

Viktoriya Panfilova

“Nezavisimaya qazeta”, 24.06.2020

Xarici İşlər Nazirliyi ABŞ-ın Aşqabaddakı səfirliyinin ölkədə koronavirusun mövcudluğu ilə bağlı açıqlamasını “feyk” adlandırıb. Hakimiyyətini qıcıqlandıran səbəb diplomatik missiyanın saytında bu ölkədə olan ABŞ vətəndaşlarına koronavirusa yoluxmamaq üçün təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət etmək barədə xəbərdarlıqdır. Bir qədər əvvəl Türkmənistanın Marı, Türkmənabat və Daşoguz şəhərlərində “Aşqabad Amerika Mərkəzi” və “Amerika guşələri” bağlanılıb.

Türkmənistan hakimiyyəti ən yüksək səviyyədə “koronavirus infeksiyasının girişinin qarşısını almaq üçün görülən tədbirlərin effektivliyini” əsas gətirərək, ölkədə COVID-19-un mövcudluğunu inkar etməyə davam edir.

Bu arada, Türkmənistanda koronavirusun yayılmasını gizlətmək artıq çətindir. Aşqabadın ətrafındakı Çoğanlıdakı yoluxucu xəstəliklər xəstəxanası ağzınasdək dolub. Həkimlər də onun pasiyentləri olublar. Onlardan ikisi ötən həftə ölüb.

Bu barədə müxalifət mediası məlumat verir. Adının açıqlanmaması şərti ilə həkimlər “Azadlıq Radiosu”na koronavirusun yayılması və vəziyyətin nəzarətdən çıxdığını bildirib. Ancaq hakimiyyət heç bir tədbir görmür.

Türkmənistan mütəxəssisi Sərdar Aytakovun “NG”-yə dediyi kimi, hakimiyyət nəinki “populyar təcrübə”ni əsas gətirib heç bir profilaktik tədbir görmür, həm də onlara mane olur.

Çaxnaşmanın qarşısını almaq üçün qoruyucu maskalar taxmaq qəti qadağandır, sosial məsafə nəinki normallaşdırılmır, əksinə, hakimiyyət Dünya Velosiped Gününün (3 İyun) məcburi kütləvi tədbirlər təşkil edir. Üstəlik Xalça bayramı (mayın son Bazar günü), hərbi parad (9 May), Türkmən Atı Günü (aprelin son Bazar günü), Aşqabad Günü (25 May), Dünya Səhiyyə Günü (7 Aprel), Konstitusiya Günü və Türkmənistanın Dövlət Bayrağı Günü (18 May) və kütləvi ağac əkmə iməcliyi.

İndi ölkə iyulun 29-da prezident Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun ad gününü qeyd etməyə hazırlaşır. Berdiməhəmmədovun dediyi kimi, peyğəmbər yaşına girir – 63.

Doğum gününü qeyd etmək üçün o, Rusiya Federasiyasının prezidenti Vladimir Putinin Qələbə Paradında iştirak etmək dəvətini rədd edib, çünki qayıtdıqdan sonra 14 gün karantində qalmalı olacaq.

Mövcud vəziyyəti nəzərə alaraq Aytakov, ehtimal ki, iyulun 1-dən sonra hakimiyyət orqanlarının məhdud koronavirus hallarını tanıyacağını güman edir. Ölkə növbəti bayramlara – mədəniyyət və incəsənət işçiləri, Məhtumqulu Fəraqinin poeziyası, habelə 12 dekabrda qeyd ediləcək neytrallıq gününün 25 illiyinə hazırlaşır.

TDH xəbər verir ki, bu ərəfədə Berdiməhəmmədov videoiclas keçirib və rəsmilərə hazırlıq işlərini sürətləndirməyi tapşırıb.

ABŞ səfirliyi koronavirusla bağlı vəziyyətdən narahatdır. Diplomatik missiya veb saytında Türkmənistandakı Amerika vətəndaşlarına xəbərdarlıq edib: “… bu xəstəliyə uyğun simptomları olan yerli vətəndaşların 14 günə qədər yoluxucu xəstəliklər xəstəxanalarında testdən keçirildikləri və karantin altına alındıqları barədə mesajlar gəlib”. Eyni məlumatda, sosial məsafəni qorumaq, tibbi maskalardan istifadə etmək və mümkünsə məsafədən işləmək tövsiyə olunur.

Türkmənistan hakimiyyəti etibarsızlıqdan inciyib və ABŞ diplomatik korpusunun açıqlamasını saxta adlandırıb. “Mesajda təhrif olunmuş məlumatlar var… Xüsusilə, xəstəliyin simptomları olan vətəndaşların… testdən keçirildiyi və karantinə göndərilə biləcəyi iddia edilir” – bu, Türkmənistan Xarici İşlər Nazirliyinin saytında bildirilir.

XİN “bu cür saxta məlumatlar”ın işə yaramadığını qeyd edib. “Nazirliyin nümayəndələri qərəzli və təsdiqlənməmiş məlumatların yayılmasının yolverilməzliyi barədə ABŞ səfirinə dəfələrlə xəbərdarlıq edib”.

Sənəddə qeyd olunur ki, diplomatik korpus və xarici jurnalistlərlə bağlı Türkmənistanda yoluxucu xəstəliklərin qarşısının alınması üçün görülən tədbirlər barədə mütəmadi brifinqlər keçirilir: “Amerika tərəfi, dəvətlərə baxmayaraq, belə görüşlərdə iştirak etmir”.

Bu arada, brifinqlərin birində xarici işlər naziri Rəşid Meredov Aşqabadın DST missiyasını iyulun əvvəlində qəbul etməyə hazır olduğunu bildirib. Təşkilat mütəxəssisləri iki aydan çoxdur Türkmənistana getməyə çalışırlar.

Beynəlxalq Araşdırmalar İnstitutunun (BAİ) baş tədqiqatçısı Andrey Kazantsev “NG”-yə bildirib ki, Türkmənistan dünyada demək olar ki, öz ərazisində koronavirusun mövcudluğunu inkar edən yeganə ölkə olaraq qalır.

Ekspert bildirib: “Bu, özünü tibb sahəsində böyük mütəxəssis kimi təqdim edən prezident Berdiməhəmmədovla əlaqədardır. Həqiqətən tibb elmləri doktorudur və yaxşı diş həkimi imiş. Onun hakimiyyəti dövründə çox yaxşı səhiyyə sisteminin yaradıldığına inanılır. Buna görə də, səhiyyə sahəsində hər hansı bir böhranın tanınması avtomatik olaraq Türkmənistana və Berdıməhəmmədovun nüfuzuna xələl gətirəcək. Belə görünür ki, ölkə rəhbərliyi bu rəydədir. Əslində, bunun əksi baş verir, indi dünyada epidemiya ilə ciddi maraqlanmayan ölkələrə və liderlərə qarşı mənfi münasibət var”.

Eyni zamanda, Aşqabad qorxmur, itirmək üçün heç bir şey olmadığını başa düşərək Birləşmiş Ştatları səhv məlumat yaymaqda, münasibətləri korlamaqda günahlandırır.

“Prezident Donald Trampın rəhbərliyindəki ABŞ özünü iğtişaşlar və iqtisadiyyatla əlaqəli daxili böhrandan uzaqlaşdırır. Bundan əlavə, Orta Asiyaya marağı azaldırlar. Buna görə də, Türkmənistan Xarici İşlər Nazirliyinin açıqlaması, müzakirə olunacağı təqdirdə, Dövlət Departamentinin şöbələrindən biri səviyyəsində təpki ilə üzləşəcək”, – bu, Kazantsevin rəyidir.

Onun fikrincə, təpki yalnız ABŞ-ın Rusiya Federasiyasını kənarda qoyan layihə olaraq siyasi maraqlarını qoruduğu Transxəzər qaz boru kəməri layihəsinə gələ bilər. Kazantsevin sözlərinə görə, koronavirus olmadıqda belə, kəmərin tikintisi məsələsi yaxın vaxtlarda həll olunmayacaq.

Tərcümə: Strateq.az