RUSİYAYA QARŞI YENİ SANKSİYALAR:Navalnının zəhərlənməsi Avropa İttifaqı rəsmilərini hərəkətə gətirib

Aleksey Naumov, Pavel Tarasenko
“Kommersant” 04.09.2020
 
Avropa Rusiya səlahiyyətlilərinin düşmənçiliyini dərk etməli və Moskvaya qarşı artıq “dialoq”, “tərəfdaşlıq” və “kompromis” kimi sözlərdən istifadə etməməlidir. Polşa baş naziri Mateuş Moravietski müxalifət lideri Aleksey Navalnının “Noviçok”dan zəhərlənməsi barədə məlumatları şərh edərkən buna çağırıb. Qonşu Litvanın səlahiyyətliləri məsələni növbəti Aİ zirvəsində qaldırılacağına söz veriblər. Bununla birlikdə, əksər Avropa ölkələri hələ də təmkinli mövqe tutur və Moskvanı hadisəni araşdırmağa çağırır.
Söz düşmüşkən, Rusiya səlahiyyətliləri, nəhayət, müdafiə xəttini inkişaf etdirmiş kimi görünürlər, onlar bunun “düşünülmüş təxribat” olduğunu iddia edirlər. Eyni zamanda, Moskva gözlənilməyən yerdən, Minskdən dəstək alıb.
“Gürcüstan – 2008, Krım və Donbass – 2014-cü ildən bəri, MH17, Salisböri – 2018, Berlin – 2019, Navalnı – 2020”, – deyə Polşa baş naziri Mateuş Moravetski “Twitter” hesabında Qərb və Moskva arasındakı münasibətlərdə əsas “ağrı nöqtələri” sadalayıb. “Düşmən rejimlə qarşılaşdığımızı, nəhayət, başa düşmək üçün daha neçə siqnala ehtiyacımız var?” Eyni zamanda, cənab Moravetski özü suala cavab verməyə qərar verib: “Dialoq, tərəfdaşlıq, kompromis – Rusiya Federasiyasının səlahiyyətliləri üçün yad sözlərdir. Nəticə çıxartmağın vaxtı çatıb”.
“Bizə ümumavropa təpkisi lazımdır”. Bunu hakim koalisiyanın üzvü, Almaniya parlamentinin beynəlxalq məsələlər üzrə komitəsinin rəhbəri Norbert Rötgen bildirib. O, “siyasi cəhətdən sərt davranmağa” və “Putinin anladığı yeganə dildə – qaz tədarükü dilində cavab verməyə” çağırıb.
Bənzər bir mövqeyi təmkinliliyi ilə məşhur olan Münhen Təhlükəsizlik Konfransının sədri Volfqanq İşinger də dilə gətirib. Onun sözlərinə görə, Şərqlə Qərb arasında divar çəkməyə ehtiyac yoxdur, ancaq diplomatların qovulması kimi sadə diplomatik tədbirlər əvəzolunmazdır. “Əgər tərəfdaşlarımızla birlikdə Moskvaya açıq bir siqnal göndərmək istəyiriksə, iqtisadi əlaqələr, o cümlədən “Nord Stream 2” qaz kəməri gündəmə gətirilməlidir”.
Kremlə qarşı ittihamlar Vaşinqtondan da səslənib, amma ABŞ prezidenti Donald Trampdan deyil, 2020 seçkilərindəki demokrat rəqibi Co Baydendən. “Kreml siyasi rəqibini susdurmaq üçün bir daha sevimli silahı olan “Noviçok” sinfinə aid kimyəvi maddədən istifadə edib”. Ağ Evin indiki rəhbərinin susmasının Bayden Kremlə güzəştə gedilməsi kimi səciyyələndirib. “Prezident olandan sonra Donald Trampın rədd etdiyini edəcəyəm: müttəfiqlərimiz və tərəfdaşlarımızla birlikdə Putin rejiminin cinayətlərinə görə məsuliyyət daşıması üçün çalışacağıq”.
Yeri gəlmişkən, Rusiya səlahiyyətliləri və müttəfiqləri Aleksey Navalnının başına gələnlərin tamamilə fərqli mənzərəsini çəkirlər.
Rusiyanın Böyük Britaniyadakı səfiri Andrey Kelin jurnalistlərə deyib: “Hər şey düşünülmüş təxribata bənzəyir. Hər dəfə avropalılarla daha konstruktiv əlaqələr qurmağın mümkünlüyünü görmək üçün səbəbimiz olduqda, bu işi pozan bəzi hadisələr baş verir. Eyni şey indi oldu”.
“Baş verənlər, bunun nəticəsində yeni sanksiyalar tətbiq etmək və ölkəmizin inkişafını məhdudlaşdırmağa çalışmaq üçün Rusiyaya qarşı planlı bir hərəkət olduğunu getdikcə sübut edir”, – deyə Dövlət Dumasının sədri Vyaçeslav Volodin onunla razılaşıb. – Avropa İttifaqı və NATO dövlətləri açıq-aşkar Rusiya iqtisadiyyatının ildən-ilə güclənməsini, dünya proseslərinə təsirinin artmasını sevmədiklərindən Rusiya Federasiyasının öz mövqeyi var və onu müdafiə etməyə hazırdır”.
Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin rəhbəri Sergey Narışkin Aleksandr Lukaşenkonun gözlənilməz açıqlamasına münasibət bildirib. Belarus prezidentinin sözlərinə görə, ölkənin elektron hərbi kəşfiyyatı (kiminlə birlikdə olduğu dəqiqləşdirilmir) Varşava ilə Berlin arasındakı danışığı ələ keçirib. “Aleksey Navalnının zəhərlənməsi saxtakarlıqdır”.
Narışkin deyib: “Prezident Lukaşenko bunu deyibsə, deməli, bunun üçün müvafiq əsasları var. Mən bu rəylə razılaşıram”.
Rusiya Federasiyası Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov da, öz növbəsində, Minskdən gələn məlumatların Moskva üçün yenilik olduğunu açıq şəkildə bildirib. “Lukaşenko bunu yeni elan edib. Materialın Rusiya Federasiyasının FSB-nə veriləcəyini söyləyib. Hələ ki başqa bir məlumat yoxdur”, – Peskov “RİA Novosti”-yə bildirib. Eyni zamanda o qeyd edib ki, “Rusiya dövlətinin qarşı ittihamlar barədə danışmaqdan ehtiyat edərdim, axı, heç bir ittiham yoxdur və Rusiya dövlətinə qarşı ittihamlara heç bir səbəb yoxdur. Bununla əlaqəli hər hansı bir ittihamı qəbul etməyə də meylli deyilik”.
Moskvaya qarşı birbaşa ittihamların irəli sürüləcəyi və ən əsası bu səbəbdən yeni sanksiyaların tətbiq ediləcəyi daha sonra aydın olacaq. Almaniya kansleri Angela Merkel Berlinin bundan sonrakı addımlarının Rusiyanın addımlarından asılı olduğunu təsdiqləyib. Bənzər bir şəkildə Avropa Komissiyasının sözçüsü Peter Stano da danışıb. “Kiminsə istər cəmiyyətimizdə, istərsə də Rusiya cəmiyyətində mövcud olmamalı kimyəvi müharibə agenti ilə bir sui-qəsdə məruz qalması anormal, qəbuledilməzdir”. O, Aİ-nin bütün suallara cavab verən hərtərəfli bir araşdırma istədiyini söyləyib. “Cavabdehlər olmadığı təqdirdə, cəza haqqında danışmaq çətindir”.
Ancaq Stano Anna Politkovskaya, Sergey Maqnitski və Boris Nemtsov kimi “Kremlin tanınmış tənqidçiləri”nin cinayətləri ilə bağlı Rusiyanın araşdırmalarının o qədər də uğurlu olmadığını qeyd edib.
Çoxtərəfli platformada Aleksey Navalnı ilə bağlı vəziyyətin ilk müzakirəsi Cümə günü baş tutacaq. NATO-nun mənzil-qərargahında planlaşdırılmamış toplantı alyansa üzv ölkələrin səfirləri tərəfindən keçiriləcək.
Avropa Şurası Parlament Assambleyası Hüquq Komitəsinin iclasının isə sentyabrın 9-da keçirilməsi planlaşdırılır. Daha yüksək səviyyədə, Moskva ilə Qərb arasında onsuz da çətin olan münasibətləri əhəmiyyətli dərəcədə çətinləşdirmək təhlükəsi yaradan vəziyyət sentyabrın 24-də Aİ sammitində müzakirə ediləcək. Cümə axşamı Litva Prezidenti Gitanas Nauseda bu “son dərəcə vacib mövzunu” qaldırmaq istədiyini bildirib.
Tərcümə: Strateq.az