• 
  

Müharibə dövründə və müharibəən sonra Azərbaycanda Türkiyə hərbi bazalarının yaradılması müzakirə olunur.
Hələ 2016-cı il 20 iyulda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin imzaladığı fərmana əsasən, “Qızıl Şərq” hərbi şəhərciyi Türkiyə hərbçilərinin istifadəsinə verilib.
İmzalanan fərmanla türk hərbçiləri “Qızıl Şərq” hərbi şəhərciyində olan binalardan (əsasən anbar qismində) istifadə etmək hüququ qazanır. Həmçinin Hacı Zeynalabdin Tağıyev aerodromunda yerləşən terminallardan biri də şəxsi heyətin istifadəsinə ayrılıb. Azərbaycan hərbçiləri də bu aerodrom vasitəsilə Əfqanıstana hərbi missiyaya göndərilib.
Azərbaycan Respublikasının Hərbi Doktrinasına görə, ölkə ərazisində hər hansı bir dövlətə məxsus hərbi bazanın yaradılması mümkün deyil.
Azərbaycana səfərdən qayıdan Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan ölkəmizdə Türkiyə bazalarının yaradılmasını istisna etməyib. Jurnalistlərin "Şuşa Bəyannaməsi çərçivəsində hərbi bazaların yaradılması mümkündürmü, Şuşa Bəyannaməsi hərbi bazanı əhatə edirmi?" sualına cavabında Prezident Ərdoğan "Bu, açıqladığımız maddələrin xaricində deyil. Burada daha sonra inkişaf, genişləmə ola bilər. Hələ ki, burada daha çox xüsusilə sərhəd xətlərinin qarantiya altına alınması, təminat altına alınması əsas olandır",-deyib.
Prezident qeyd edib ki, xüsusilə cənab İlham Əliyevin Putin ilə keçirəcəyi görüşlər bu məsələni fərqli inkişaf etdirə bilər:
“Bizim keçirəcəyimiz görüşlər bu işi fərqli şəkildə inkişaf etdirə bilər".
Cebhe.info-ya açıqlamasında politoloq Natiq Miri bildirib ki, ehtiyac olacağı təqdirdə Azərbaycanda Türkiyə hərbi bazasının yaradılması tezləşdirilə bilər:

“Bəyənnamə gələcəkdə birgə qoşunların yaradılmasından tutmuş, Türkiyənin Azərbaycanda öz hərbi bazalarını yerləşdirilməsini də özündə ehtiva edir. Bu, zaman məsələsidir, nə zaman ərsəyə gəlməsi real geosiyasi vəziyyətdən aslıdır. Real olaraq hər hansısa təhlükə olmadıqca, belə bir hərbi bazaların Azərbaycanda varlığına da ehtiyac olmayacaq. İndiki müttəfiqlik sənədi bütün səviyyələrdə birbaşa hərbi yardımı özündə ehtiva edir. Azərbaycana real təhlükə və təhdi yarandığı təqdirdə Türkiyə hərbi bazalarının ərazimizdə yaradılması tezləşdirilə bilər. Xüsusən də Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinin bir eskadrilyasının Azərbaycan ərazisində yaradılmasına ehtiyac var. Bilirsiniz ki, müasir müharibələrdə həlledici məsələ havada dominantlığı təmin etməkdən keçir. Türkiyə son zamanlarda bu sahədə dünyada ən çox inkişaf etmiş dövlətlərdən biridir”.
Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov Azərbaycanda Türkiyə hərbi bazasının yaradılması ehtimalı ilə bağlı sualı cavablandırarkən deyib ki, belə bir hal olarsa, adekvat addım atılacaq:
“Rusiya Federasiyası sərhədləri yaxınlığında NATO-ya üzv olan ölkələrin hərbi obyektlərinin yerləşdirilməsi diqqətə alınmalı və bu, təhlükəsizliklə bağlı önəmli tədbirlərin görülməsi baxımından əsasdır”.
Rusiyanın mümkün cavab tədbirləri barədə fikirlərini Cebhe.info ilə bölüşən Milli Cəbhə Partiyasının sədr müavini, politoloq Məhəmməd Əsədullazadə deyib ki, Kreml Cənubi Qafqazda Türkiyənin varlığını qəbul etməlidir:

“Şuşa Bəyənnaməsi imzalandıqdan sonra Prezident Ərdoğan Azərbaycanda hərbi bazaların yaradılması barədə açıqlaması Rusiyada şok effekti yaradıb. Lavrov bu məsələni şərh etmədi, ancaq Peskov bu barədə danışdı. Belə bir halda adekvat addım atılacağını deyib. Adekvat addım dedikdə Azərbaycana qarşı müəyyən dərəcədə siyasi təzyiq göstərilməsi nəzərdə tutula bilər. Ola bilər ki, Qarabağda separatçıları bir qədər aktivləşdirsinlər. Azərbaycana qarşı müəyyən iqtisadi tədbirlər görə, Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların bir qrupunu deportasiya edə bilərlər. Düşünmürəm ki, Azərbaycan Rusiyanın bu təzyiqləri qarşısında geri çəkiləcək. Həmçinin Rusiya Azərbaycanla münasibətləri kəskinləşdirəcək istiqamətə hərəkət etməyəcək. Rusiya yaxşı bilir ki, Türkiyə əgər 2-ci Qarabağ müharibəsində yanımızda oldusa, Şuşa Bəyənnaməsi imzaladısa, hərbi bazalar da Azərbaycan ərazisində yaradılacaq. Azərbaycan ictimaiyyəti də bunu arzu edir. Rusiya bunları planlaşdırmışdı və geosiyasi reallıqlara uyğun olaraq artıq Türkiyənin Cənubi Qafqazda varlığını qəbul etmək məcburiyyətindədir. Bu yaxınlarda Ərdoğan və Putinin görüşü gözlənilir. Bu görüşdə bu məsələlər də danışılacağını düşünürəm”.
Əbülfət Baxşəli
Cebhe.info