'Qara qızıl' ucuzlaşır -'' Yeni bir devalvasiya dalğasına gətirib çıxara bilər"

Bu gün, aprelin 4-də Londonun ICE birjasının ticarət məlumatlarına əsasən, "Brent" markalı neftin qiyməti 7.4 faiz düşərək bir barel üçün 64.74 dollar olub. Sonuncu dəfə "qara qızıl" 65 dollardan aşağı 2021-ci ilin avqustunda satılmışdı.

Azərbaycanın 2025-ci il dövlət büdcəsində neftin bir bareli 70 dollara götürülüb.

ABŞ prezidenti Donald Trampın bütün ölkələrdən idxal olunan məhsullara yeni tariflər tətbiq etməsindən sonra neftin qiyməti düşüb. ABŞ dünyanın müxtəlif ölkələri üçün 10-dan 50 faizə qədər tariflər tətbiq etmək qərarına gəlib. Bunun neftə tələbi azalda biləcəyi ilə bağlı qorxular artırıb. Üstəlik, OPEC+ ölkələrinin neft hasilatını artırmaq qərarının da bazara mənfi təsir göstərdiyi bildirilir.

"Hələlik, təhlükəli hədd deyil"

"Yarım ildə neftin qiyməti 70 dollardan aşağı düşsə və ilin sonuna kimi 70-dən aşağı qalsa, o zaman Azərbaycanda ümumi makroiqtisadi göstəricilərə çox ciddi mənfi təsirləri ola bilər". İqtisadçı Natiq Cəfərli AzadlıqRadiosuna deyib ki, hələlik, ilin əvvəlindən götürülsə, Azərbaycan neftinin ortalama qiyməti 75 dollardan da yüksəkdir. Yanvar, fevral, mart aylarında neftin qiymətləri daha yüksək olub: "Yəni, bunun günlük yox, rüblük, yarım illik və illik hesablanması daha doğru olar. Əgər tendensiya belə davam etsə və orta qiymət 70 dollardan aşağı düşsə, icmal büdcənin yerinə yetirilməsində müəyyən problemlər yaşana bilər. İndi, hələlik, təhlükəli hədd deyil".

Azərbaycanda ixracın 90 faizə yaxını neft və qazın payına düşür.

"Azərbaycan iqtisadiyyatında sabitlik üçün son həddir"

Başqa bir iqtisadçı Zöhrab İsmayıl da deyir ki, neftin qiymətinin düşməsi Azərbaycan kimi ölkələrə çox ağır zərbələr vura bilər.

O da xatırladıb ki, neftin bir bareli Azərbaycanın 2025-ci il dövlət büdcəsində 70 dollar götürülüb: "Hazırki qiymət 64-65 arasında dəyişir. Bu o deməkdir ki, o səbətdən, o qiymətdən 5 dollar çatmır. Ya Azərbaycan hökuməti nəzərdə tutduğu xərclərin bəzilərini ixtisar etməlidir, ya da Neft Fondundan əlavə vəsaitlər transfert etməlidir".

Z.İsmayılın vurğulamasına görə, nəzərə almaq lazımdır ki, neftin ucuzlaşması Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun da gəlirlərini azaldacaq və xarici ticarət balansında da problemlər yaradacaq. Onun xatırlatmasına görə, ilin əvvəlində neftin qiyməti 70 dollardan yüksək olsa da, bununla belə xarici ticarət dövriyyəsində müsbət saldo azalmaqdadır: "İndi neftin bir az da qiymətinin aşağı düşməsi o deməkdir ki, xarici ticarətdə kəsir yarana bilər".

O hesab edir ki, neftin qiyməti 65 dollardan da aşağı düşərsə, manatın kursunu saxlamaq problemə çevrilə bilər: "Hazırkı tarazlıq neftin bir bareli 70 dollar olarsa, qoruna bilir. Hələ keçən ilin son rübündə biz gördük ki, Mərkəzi Bankın ehtiyatları azalmağa başladı. Bu ilin əvvəlindən də görürük ki, Mərkəzi Bank ehtiyatlarını artıra bilmir və ya çox az artıra bilir. Yəni, bu qiymət Azərbaycan iqtisadiyyatında sabitlik üçün son həddir... Bu, uzun müddət davam etsə, yeni bir devalvasiya dalğasına gətirib çıxara bilər".

Azərbaycanda bundan əvvəl 2015-ci ildə dalbadal iki devalvasiya baş verib. Nəticədə manat iki dəfədən çox dəyər itirib. Onda neftin bareli bir müddət hətta 50 dollardan da aşağı düşmüşdü.

Azərbaycan hökumətinin təmsilçiləri, hələlik, neftin qiymətində son ucuzlaşmanı şərh etməyiblər. Amma onlar bu ilin əvvəlində bir neçə dəfə ölkədə devalvasiya təhlükəsinin olmadığını söyləyiblər.