- Əslində, biz sizə "çox sağol” deməliyik. Çünki siz bizi, hər birimizi, öz tariximizdə yaşadırsınız. Yaxınlarımıza, əzizlərimizə, təbii ki, hardasa məkanıma məndən xatirə qoyursunuz. 

- Çox sağolun. Mahnılar düşərli, ya da düşərsiz olur. Düzdür, heç bir mahnıda özümü oxumuram, ancaq hansısa bir taleni səsləndirəndə, onun göz yaşlarını görəndə və düşünəndə ki, o göz yaşları ilə bir yerdə sabaha ümid gəlir, bu, özü böyük təsəllidir. Özümü mahnılarda görmürəm. Ancaq o mahnıların kiməsə təsəlli verməyə qadir olan qüdrətinə inanıram. 

- İnanırsınız, oxuyanda yox, amma dinləyəndə siz deyən hissləri yaşayıram. Mən səsimə ayrı bir varlıq kimi baxıram. Yəni hansısa bir həyatın nağıl deyəni olar a, elə bil, masa arxasında oturub kiminsə içindən keçən suallara cavab tapıram. Mahnılarda niyə özümü görməmişəm? Çünki heç vaxt özümə, şəxsiyyətimə "yazıqlar olsun”larla yanaşmamışam. Mən mübariz adamam, üsyankar adamam. Eşitmişəm deyə deyirəm - bir simalı adamam. Və o simada bütövlüyümə sahib olmaq istəmişəm. Pis adamın da bütövlüyü olur. Ancaq qorxu, gözdən düşmək qorxusu. Hər şeydən əvvəl, övladlarımın yanında nüfuzumu itirməyim. Övlad bəlkə də hamıdan tez görür ki, sən kimsən. Övlad hamıdan tez görür, nə qədər sən səmimisən. O fikir, şəxsiyyət haçalanmasından qorxmuşam. Düzdür, o xüsusiyyətlər təbiətimdə yoxdur. Bəlkə də ona görə mən bir vətəndaş kimi də formalaşdım. Müğənni kimi sevilmək olar. Özünü hansısa bir mahnı hesabına sevdirmək olar. Ancaq bir insan, bir vətəndaş, bir qadın, ana kimi qəbul edilmək üçün o meyarlara uyğun insan olmalıdır. Mən çalışmışam elə olum. 

 

- Həsrətli günlərə, gözü yaşlı günlərə... Biri var, gözündən yaş tökülsün ürəyin soyusun. Biri də var, ürəyinin göz yaşı. Onu heç nə ilə soyutmaq olmur. O anlara hansı nostaljidən danışmaq olar? Nostalji nədir - o anları yaşamaqdır. Taleyimdə heç nəyi dəyişmək istəməzdim. Birincisi, mən real adamam. Mən Allahla Allahlıq edə bilmərəm. Məni yaradıb, qismətimi yaradıb, yazıb. Anamın bətnində kim olacağıma qədər yazıb. Kiminlə mübahisə edim? Kimdən tələb edim? Nə deyim? Allahlıq etməyə nə düşüncəm, nə gücüm var. Onun yazdığını yaşayıram. İstəsəydi, məni gözdən salardı, istəsəydi, tapdayardı, istəsəydi, çirkaba batırardı. Ancaq bir xüsusiyyət də verib - mübarizə xüsusiyyəti. Çılğınlıq verib. Hardasa müdriklik verib. Qurban olum ruhuna, anam deyərdi, düşün danış. Düşün danış - yəni planlaşdır danış. Biri var düşünüb danışasan, biri də var təbiətin danışa. Mənim təbiətim danışırdı deyə, 50 il bundan qabaq dediyim sözü bu gün təkrar edə bilərəm. Niyə? Ona görə yox ki, əzbərləmişəm. 50 il bundan qabaq sözün üstündə durub, o həyatı yaşamaq lazımdır ki, bu gün o sözü beynindən çıxartmayıb, təbiətin sənə o sözün mənasını dilə gətirə bilsin. Bəlkə də Tanrıdan gələn bu xüsusiyyətim məni gözdən düşməyə qoymadı.

 

 

- Mən müxalifətçi deyildim, indi də deyiləm. Peşəkar müxalifətçi olmaq üçün bilik lazımdı, hər yerdə, hər vaxt və dediyin mövzuya olan münasibət lazımdır. Bir alim kimi araşdırmaq lazımdır ki, sənin dediyin söz millətin tələbi, iztirabı, baxışı, düşüncəsi ilə üst-üstə düşsün. Mən çox individual yanaşırdım. Düşmənlərim məni müxalifətçi kimi qələmə verdilər ki, vursunlar. Müxalifətçi olmaq üçün o səviyyəyə qalxmaq, hər şeydən xəbəri olmaq, dünyadakı gedişatı izləmək lazım idi. Ancaq feysbukdan, ya hansısa bir mənbədən hansısa bir fikri formalaşdırmaq müxalifətçi olmaq deyil. 

 

- Dəyərdi. Niyə? Çünki, mən özlüyümü qoruya bildim. Mən özgürlüyümü qoruya bildim. Yaltaq olmadım. Başıaşağı olmadım. Min üzlü olmadım. Dediyim sözün mənasını yaşadım, dərk etdim. Ona görə insanlar qəbul etdi məni. 

- Xeyrə-şərə çalışıram gedim. İndi 78 yaşım var, mənim fiziki imkanım yoxdur. Çalışıram, qorxmadan çalışıram, gedim. Nədən qorxum, keçmişimdən qorxum? Kiməsə əl uzadıb, boynunu qucaqlayıb necəsən demək... ondan qorxum? Mənliyimdən qorxum, varlığımdan qorxum? Mən bunu yaşamışam. Bunu niyə və kimdən gizlədim? Hər şey insanların gözü qarşısında baş verib. Qorxum, desinlər, ikiüzlüdür, minüzlüdür? Desinlər,özünü şəraitə uyğun aparır?.

Mən neçə illər oğlumun "Audi”si ilə güzəranımı keçirdim. O "Audi" köhnəldi, lakka-loka çevrildi. İnandırım sizi, hərdən maşının qapısını aça bilmirdim, xarab olurdu. Sürücü tərəfin qapısı açılmırdı. Sükan arxasına o biri qapıdan birtəhər keçirdim. Çıxmaq da bir ayrı əziyyət. Və mən düşünmürdüm ki, kiməsə kompliment deməklə o maşını ondan artıq maşınlara dəyişə bilərəm. Vaxt var idi, mənim evimi əlimdən almaq istəyirdilər. Min bəhanə ilə, min böhtanla. Alınmadı...

 

- Arxamda millətim durdu. Mənə nankor olmayan millətim durdu. Millətim anladı ki, nə iztirablar çəkirəmsə, onların yolunda çəkirəm. İndi bəlkə qəribə gəlir sizə. Mənə də vaxtında qəribə gəlirdi ki, mənim yox olmamağımın səbəbi millətimdi. İki varlıq məni xırdalamadı - bir Yaradan, bir də torpağımı qoruyan ikinci yaradanım, millətim, xalqım. Mən həmişə deyirəm, əvvəl millətim, sonra xalqım. Çünki bu çoxmillətlər ölkəsində bir-birimizə dayaq olmağı bacardıq. Bir Şəhidlər Xiyabanına baxın. Soyadları oxuyun, kimlər var. Hamısı Vətən dedi, çıxdı küçəyə. Mən onların zərrəsiyəm. Bax, onlar qoymadı mən tapdalanım. O ruhlar qoymadı, o canları sağ olmuş insanlar qoymur indi də. Güvənməyə yerim var - bir Tanrım, Yaradanım, bir də İnsan! Buna görə də heç bir addımıma, heç bir fikrimə görə peşman deyiləm. Heç bir itkimin arxasınca baxıb ağlamamışam, təəsüflənməmişəm. Mən Florayam!

Bilirsiniz, vaxt var idi, hər şeydən qorxurdum. Ancaq qorxa-qorxa qorxudan çıxmışam. Qorxmağa bir hadisəm, bir insanım, kənardan olan bir zərbəm qalmayıb.

-Bilirik ki, Sizin Elçibəylə çox yaxın münasibətiniz olub. Onun bu yaxınlarda rəhmətə gedən həyat yoldaşı Həlimə xanımı tanıyırdınızmı? Onu necə xatırlayırsız?

-Hə, eşitdim rəhmətə gedib. Allah rəhmət eləsin!

-Yasında iştirak etdinizmi?

-Etməmişəm, amma ailəsinə baş çəkəcəm. Qoy bir az toparlansınlar, sonra.

Mən ümumiyyətlə, çalışıram müxalifət düşərgəsinin ziyalı adamlarının, başbilənlərinin xeyir-şərində iştirak edim. Məsələn, İsa Qəmbərin oğlunun toyunda da olmuşam, oxumuşam, təbriklərimi çatdırmışam.

-Amma deyəsən, ikinci oğlunun toyuna dəvət etsələr də, iştirak etməmisiniz...

-Hə, düzdü. Onda xəstə idim. Hansısa məclisdə iştirak etməyə səhhətim imkan vermirdi.

- Yalquzaqlığım, müstəqil düşüncəm, heç kimə bənzəməmək. O da Yaradandan gəlir. Oturub pıçı-pıçı eləmirdim. Kiminsə dalıyca danışmırdım. Paxıllıq etmirdim. Əyin-başa paxıllıq etməmişəm heç vaxt. Heç kimin masasında gözüm olmayıb. Kiməsə zirvə görünən bir varlıq mənim üçün adi olub. Çox şeydən Yaradan məni azad elədi.

 

 

 

 Ancaq düşmənçilik başladı səsimdən və qadın taleyimdən. Hətta onu başıma da vuran oldu. Mən tabut dalınca getmişəm. Mən harınlayıb qismətlərimi dəyişməmişəm. Və onun mənə hörməti... Məni ana görmək istəyirdi, bir evin xanımı görmək istəyirdi, məni başı uca bir qadın görmək istəyirdi. O xasiyyəti, o qisməti mənə yazdı. Mən təqsirkar deyiləm ki, qismətim belə yazılıb. Mən təqsirkar deyiləm ki, məni istədilər. Hərdən deyirlər, ev dağıtdın. Ay sizə qurban olum, dağılan evin nəyi dağılmalıdır? 17 il məni qızımın atası ilə həyat bağladı. 17 il o girəndə mən ayağa qalxırdım. Mənim oğlum ayağa qalxırdı. Nəticəsi - oğlum bir dəfə də mənim yanımda siqaret çəkmədi. Nəticəsi - mən girəndə oğlum ayağa qalxırdı. Bizim evdə övladım məni öpəndə mən "çox sağol” deyirəm. Hətta telefonda belə. Övlada tərbiyəni bətndən verirlər. Bilirsiniz, 4 ayından sonra övlad bətndə nəfəs alır. Dediklərini eşidir, sənin ünvanına deyilənləri bilir, sənin həyəcanını bilir. Hətta ana övladından canını qurtaranda o bunu hiss edir. Gedir bir küncdə gizlənir: "Məni tapmasın həkim". Hətta orada o mübarizəyə başlayır. 

Necə ki, mən anamla mübarizəyə başladım, anam məni tələf etmək istəyəndə. Müharibə dövründə, çətinlikdən... Dedim ki, yox ey, mənim Allahım sən deyilsən. Mənim doğulmaq haqqım sənin iradəndən keçmir, ana. Əgər mən bir ay müharibədən sonra doğulmalıyamsa, deməli, doğulacam... 

- İmkan vermədim ki. Anamın məni tələf etməsi fikri baş tutmadı və mən doğuldum. Başı bəlalı, xasiyyəti yerə-göyə sığmayan, sözü guppuldadan, acıdil biri kimi. Bircə şeyi demədi Flora Kərimova - mənəm, mənəm.  

-Bu dillərdən, bu söhbətlərdən qaçmaq istədim. Və qadağalardan qaçmaq istədim. Bilirsiniz, hökumətin hər şeydən xəbəri olmurdu axı. Elə bir səviyyələrdə mənə qarşı gəlirdilər ki... Mən də qürurlu bir adam. Anam deyirdi, ay qızım, get başa sal də. Deyirdim ana, nə başa salım?! Başa salım ki, mən varam, mənim yaxşı səsim var? Niyə? Televizoru açıb görmürlər? Kiminsə sözünün üstündə mən 20 ilə yaxın qadağada olmuşam. Məni yazırdılar, özgələrini göndərirdilər. Ta ki KQB polkovniki Eldəniz bəy, o bizim sahəni kurasiya edirdi, danışana qədər. Mənim haqqımda danışılanlarla mənim kimliyim arasında o qədər məsafə gördü ki... Əslində həmin vaxt təhlükənin böyüklüyünü dərk etmirdim. İllər sonra KQB polkovniki "Yeni Müsavat” qəzetində etiraf eləmişdi ki, KQB-nin güllələnmə siyahısında mənim də adım olub. 

- Sovet dövründə idi. Təbii ki, burada bir nəfərin çox böyük fəaliyyəti var idi. "Flora Vətən xainidi!" Düzdü Sovet dövründə mən sovetin əleyhinə nələrsə deyə bilərdim, hətta  hərdən Brejnevin də. Belə-belə damla-damla yığıldı, yığıldı, düşdüm güllələnmə siyahısına. "Anonimka" vardı, kimin ağlına nə gəlirdi, böyük dəftər, qəşəng yazan qələm götürüb yazırdı. Dil də farağat durmur axı...

- Bilirsiniz niyə getdim?! Axı xaricə buraxmırdılar. Polşada mən hətta yaşamaq statusu da almışdım. Getdim ki, bax məni buraxmırsınız da xaricə. Bir xanım hər gün yazırdı ha, hər gün. Bir "anonimka"nı o birinin yanına qoyanda təəccüb edirdim. Bir ayda neçə dəfə yazar adam?! Təbii ki, beyni dolur da kimlərinsə ki, bəlkə də elə "torbada pişik var". Yazırdılar, yazırdılar... Dedim bəlkə gedərəm xaricə məndən əl çəkələr. Onu da ki, belə də saxta bir nikahla.

 

- Bəli, saxta olub. Orda vətəndaşlıq üçün lazım idi. Onu da başıma vurdular. Saxtalığı yox. Saymağı. Bir, iki, üç, dörd...Sonra beş-altısını da yanına yazırdılar yalandan, olurdu, Allah bilir nə qədər?! Getdim Polşaya gəldim. Yenə eyni şey. Heç nə dəyişmədi.

-Yox, birincisi, bir nəfərin gücü çatmazdı. Bir nəfər olurdu çox nəfər. Bir nəfər olurdu MVD, olurdu KQB, olurdu "Narodnıy kontrol", evimə gəlirdilər, yoxlayırdılar, evimi əlimdən almaq istəyirdilər. Qarajımı sökürdülər. Bir nəfər olurdu çox nəfər. Çünki o bir nəfərin təbii ki, gücü çatmazdı. O elə bir insan idi ki, qollu-qanadlı. Bir də ki, ölüm kimin üzünü ağardır, kimin xasiyyətini dəyişir, kimi nəcibləşdirir? Dünyasını dəyişəndə də varlığı ilə gedir də o dünyaya. Ancaq o dünyada ona yiyə duran olacaqmı? Bax deyirlər, Allah bağışlasın, Allah bağışlayandı. Yox, Allah pis adamları bağışlamır. Allah cənnəti pis adamlarla murdarlamaq istəmir. Ona görə deyir ki, həyatda yaşamısan, lənət almısan, mən səni ora buraxmayacam. 

- Kinli oldum. Ancaq mən kinli deyildim. Mənim evimdə işləyən bir tanış qadın anamın brilliantlarını, iri zümrüd qaşlı kolyelərini, brilliant üzüklərini oğurladı. İnandırım sizi, xəstələnmişdim, 40-41 qızdırmam var idi. Mən anamın qarşısında diz üstə sürünürdüm ki, mama, qurban olum tutdurma. Oğurlayıb, çünki hansısa bir zadəgan ailənin oğluna ərə getmək istəyirdi. Həmin Florayam da. Nə qədər məni sındırmaq istəmək olar?! Nə qədər yalanlar danışmaq olar?! Nə qədər mənim xoş xasiyyətimi çirkablamaq olar?! Üzüyumuşaqlığımı iradəsiz qəbul edib, üstümə yerimək olar... Nə qədər qismətlərimi mənim başıma vurmaq olar?! Nə qədər övladlarım haqqında yalan danışmaq olar?! Nə qədər həyat yolumu kəsib xırdalamaq olar?! Nə qədər...?!