TƏCİLİ! İranla GİZLİ danışıqlar - Bu, hər şeyin BAŞLANĞICI ola bilər

İslam respublikasının öz proqramını aqressiv şəkildə genişləndirməsinin regional müharibəyə səbəb ola biləcəyi ilə bağlı qorxular artdığından ABŞ və Avropa gücləri İranın nüvə fəaliyyəti ilə bağlı onunla necə əlaqə quracağına dair müzakirələri bərpa ediblər. Bu addım qərb təfəkküründə dəyişikliyə işarədir.

Musavat.com xəbər verir ki, bu barədə məlumat “The Financial Times” nəşrində dərc olunan məqalədə öz əksini tapıb.

Diplomatlar və analitiklər bildirirlər ki, ABŞ Prezidenti Co Baydenin İran üzrə xüsusi nümayəndəsi Robert Melli sentyabrda əvvəllər Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının yüksək vəzifəli məmuru olmuş İranın BMT-dəki səfiri Əmir Səid İrəvani ilə bir neçə dəfə görüşüb.

Dövlət Departamentinin sözçüsü deyib: “Bizim İranla əlaqə saxlamaq və Amerikanın maraqlarına uyğun gələn mesajları çatdırmaq üçün imkanlarımız var”.

Sözçü mesajların təfərrüatları və onların necə çatdırılması barədə danışmaqdan imtina edib.

Danışıqların ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampın 2018-ci ildə Tehranın dünya gücləri ilə imzaladığı nüvə sazişindən çıxmaqla böhrana səbəb olmasından sonra ABŞ və İran rəsmiləri arasında ilk birbaşa təmas olduğu ehtimal edilir. Tramp İslam Respublikasına qarşı yüzlərlə sanksiya tətbiq edib, İran isə sanksiyalara nüvə fəaliyyətini aqressiv şəkildə artıraraq cavab verib.

Administrasiyaya yaxın şəxs bildirib ki, müzakirələrdə ilk növbədə İranla məhbus mübadiləsinin mümkünlüyü müzakirə olunub. Tehranda ən azı üç ABŞ-İran vətəndaşı var. Uğurlu məhbus mübadiləsi istənilən nüvə danışıqları üçün mühiti yaxşılaşdıra bilər.

ABŞ prezidenti Co Bayden Tehranın razılaşmaya əməl etməyə qayıdacağı təqdirdə nüvə müqaviləsi JCPOA-ya qayıtmağa və sanksiyaları yüngülləşdirməyə söz verib. Lakin bu yaxınlarda ABŞ rəsmiləri razılaşmanın “gündəmdə olmadığını” bildiriblər ki, bu da hər hansı bir razılaşmanın daha məhdud olacağını göstərir.

Diplomatlar və analitiklərin fikrincə, potensial variantlar arasında müvəqqəti razılaşma və ya sanksiyaların bir qədər yumşaldılması müqabilində İranın uranın zənginləşdirmə səviyyəsini aşağı salması nəticəsində hər iki tərəfin gərginliyi azaltmaq üçün atacağı addımlar daxildir.

Danışıqlar haqqında məlumat verən başqa bir diplomat deyib: “Məhkumların dəyişdirilməsi danışıqların başlanğıcı olacaq. Nüvə razılaşmasının olacağı ehtimalı azdır, lakin bir növ müvəqqəti bir şey və ya dondurma ola bilər".

ABŞ rəsmilərindən biri deyib ki, Vaşinqton “həmişə diplomatiyanın İranın heç vaxt nüvə silahına sahib olmamasını təmin etmək üçün ən yaxşı yol olduğuna inanıb” və əlavə edib: “Ancaq açıqlayacaq heç bir şeyimiz yoxdur və biz heç bir variantı masadan çıxarmamışıq”.

İran uranı 60 faiz saflığa qədər zənginləşdirir. Yanvar ayında Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi Fordo zavodunda təxminən 84 faiz zənginləşdirilmiş, demək olar ki, silah dərəcəli hissəciklər aşkar edib.

O vaxtdan bəri İsrail rəsmiləri xəbərdarlıq edirlər ki, İranın nüvə silahı istehsal etməsinin qarşısını almaq üçün əlindən gələni edəcəklər.

Xəbər agentlikləri MAQATE-nin bu həftə sızdırılmış hesabatlarına istinadən bildiriblər ki, BMT nəzarətçi orqanının Fordoda tapılan hissəciklərlə bağlı artıq heç bir sualı yoxdur. Bu, gələn həftə MAQATE-nin idarə heyətinin iclası öncəsi İrana təzyiqi azalda bilər.

Bununla belə, İranın nüvə probleminin həllini ələ almaqda ciddiliyi və ABŞ-ın növbəti seçki dövrünə hazırlaşdığı bir vaxtda Baydenin saziş üzrə danışıqlara hazır olub-olmayacağı ilə bağlı şübhələr qalmaqdadır.

Musavat.com